Ήταν σίγουρα του τέλους της τουρκοκρατίας, δηλαδή της τουρκοκρατίας, Βυζαντίου, αρχαιότητας, και, θα τολμούσα να πω, μια τέχνη όλων των τόπων και όλων των εποχών. Μια τέχνη ίδια και απαράλλαχτη, ίσως η μόνη. Ήμουν έτοιμος να πω αυτή και η κεραμική, αλλά μετά θυμήθηκα ότι ό τροχός ήταν άγνωστος στη Λατινική Αμερική, αλλά και σε πολλά μέρη στην Αφρική.
Και όλα αυτά άρχισα να τα σκέφτομαι συναισθηματικά φορτισμένος, όταν έμαθα ότι μπροστά από το χρυσοχοείο μας –65 χρόνων μαγαζί– στην Εγνατίας 51, βρέθηκαν εργαστήρια χρυσοχοϊας υστεροβυζαντινά, με αφορμή τις ανασκαφές για το μετρό. Οι εργασίες, έμαθα, σταμάτησαν για λίγο λόγω του επικίνδυνου υδραργύρου που βρέθηκε, υλικού απαραίτητου στην επεξεργασία του χρυσού. Εκεί, στο διάσημο πλέον σταυροδρόμι… Μακάρι να έχουν κρατηθεί τα δεδομένα και κάποτε να παρουσιαστούν αυτά τα εργαστήρια… Γιατί βέβαια τα επάνω στρώματα «φαγώθηκαν», τα υπερκείμενα δηλαδή των πλακοστρώσεων της Via Regia…
Εκεί, σε ένα σκοτεινό πίσω χώρο του χρυσοχοείου, μάθαινα και έβλεπα υπό αυστηρή πατρική επίβλεψη, πώς ασκούνταν η τέχνη αυτή που αργότερα συνειδητοποίησα το βάθος και το πλάτος της στο χρόνο και στο χώρο. Τώρα τα πράγματα, μαθαίνω, έχουν αλλάξει. Όλα σχεδόν γίνονται με υπολογιστές και μηχανήματα.
Δεν θα σας πω τα μυστικά και τη διαδικασία για να γίνουν τα ψήγματα χρυσού μενταγιόν. Τα κρατάω αυστηρά για τον εαυτό μου, όπως οι παλιοί οι μάστορες.
Ιούνιος 2019
ΒΡΕΙΤΕ ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ Τάκη Γραμμένου ΣΤΟΝ ΙΑΝΟ.
