Το καλοκαίρι της μεταπολίτευσης, τότε με το κυπριακό, μόλις είχα απολυθεί, βρέθηκα, στον αυλόγυρο του Αγίου Νικολάου του Τρανού, για λίγες μέρες να εποπτεύω μια μικρή ανασκαφική τομή. (Ξέρετε, του ναού ανατολικά της Πλατείας Δικαστηρίων που κάηκε το 1917 και ανοικοδομήθηκε.) Θυμάμαι έβγαιναν πολλά σπασμένα φλυτζάνια από εγγλέζικα σερβίτσια, μπλε ρουά χρώμα σε άσπρο φόντο. Τότε πίστευα ότι θα κάνω πράματα και θαύματα. Ότι θα κάνω μία τεράστια σύνθεση για την ομηρική αρχαιολογία αφού διαβάσω καλά τα έπη, τους ύμνους, τα αποσπάσματα από τον επικό κύκλο… Ότι θα δω τα της καταγωγής των Ελλήνων και τα του προβλήματος των Ινδοευρωπαίων, ότι με βάση τα αρχαιολογικά δεδομένα θα δω τι ήταν τέλος πάντων αυτοί οι Δωριείς. Και άλλα πολλά… Αντί αυτού βρέθηκα στις αποθήκες, στην αυλή του μουσείου, στην αυλή του Γενί Τζαμί, της Ροτόντας, στον… Κεδρινό Λόφο ψηλά, εκτελώντας εντολές, απέναντι σε ένα απίστευτο κυκεώνα από λίθινα πάσης φύσεως αντικείμενα –σπαράγματα αρχιτεκτονικών μελών, επιγραφών, σαρκοφάγων, αγαλμάτων κ.λπ.– σχεδόν όλα από χονδρόκοκκο υπόφαιο μάρμαρο Κουφαλίων (!) και όχι βέβαια … παριανό που μας έλεγαν για τους Παρθενώνες… Εκείνο το μάρμαρο που έλαμπε και ήταν διάφανο. Άπειρα πρωινά σε αυλές όπου συνήθως γάβγιζε κάποιο αγριεμένο σκυλί. Πού και πού και κανένα θασίτικο μάρμαρο, κάπως πιο άσπρο και λεπτόκοκκο.
Έπρεπε να εντοπίσω ποια από αυτά ήταν τελείως ακατάγραφα, οπότε έπρεπε να καταγραφούν, ποια ήταν καταγραμμένα αλλά είχε εξαφανιστεί το νούμερο με χοντρό μαρκαδόρο, με λαδομπογιά ή με σινική. Εκατοντάδες. Ανάμεσά τους και δεκάδες σαρκοφάγοι. Τα περισσότερα από τις ανασκαφές οικοπέδων της περιόδου της μεγάλης ανοικοδόμησης.
Ήταν καταγραμμένα με εκείνη την απίστευτη καθαρεύουσα που είχε κάνει θραύση και είχε τυποποιηθεί ακόμη πιο πολύ στην περίοδο της επταετίας, γλώσσα τότε και των εγγράφων, των αναφορών κ.λπ. που απέπνεε ωστόσο μια περίεργη ποιητική αίσθηση μέσα σ’ εκείνη την καταχνιά. «Θραύσμα μαρμάρου πανταχόθεν αποκεκρουμένον». «Θραύσμα μαρμάρου ουδέν πέρας σώζον, πιθανώς εξ επιτυμβίας στήλης». «Απότμημα επιγραφής σώζον τινά γράμματα, πιθανώς γυναικείου ονόματος». «Απότμημα επιγραφής συνανήκον με το υπ΄αρ. … μη συγκολληθέν εισέτι». «Απότμημα γυμνού αγάλματος Αφροδίτης μικρών διαστάσεων, σώζον την περί το εφηβαίον χώραν».
Αλλά ήταν και μερικές λέξεις απομεινάρια επιτύμβιων επιγραφών όπως «γλυκύφεγγος» για μια πεθαμένη και άλλα σπαρακτικά επιτύμβια επιγράμματα, κάπως τυποποιημένα αλλά σπαρακτικά. Τότε τις επιγραφές από τη Μακεδονία τις μελετούσε/εξέδωσε ένας ψηλός μεσήλικας αμερικανός επιγραφικός, ο Edson, που τον είχα δει ένα πρωί στις αποθήκες να κοιτάζει κάτι επιγραφές και να σιγοσφυρίζει. Καταλάβαινε άραγε κάτι από όλον αυτό τον σπαραγμό;
(Ιούνιος 2019)
