Η ταξιδιωτική λογοτεχνία είναι ένα διαχρονικό και παγκόσμιο λογοτεχνικό είδος ίσως από τα πλέον δημοφιλή. Για τη σχέση των πεζογράφων ή των ποιητών με αυτό το είδος, θα σας παρέπεμπα στο εξαίρετο άρθρο του Αναστάση Βιστωνίτη (https://www.tovima.gr/2008/11/24/books-ideas/i-balitsa-toy-syggrafea/): εντοπίζεται μία δυσπιστία για το αν το ταξίδι προσφέρει μία σε βάθος γνώση της ανθρωπότητας, πολύ περισσότερο, θα συμπλήρωνα, το ταξίδι με οργανωμένες, προ πανδημίας βέβαια…, εκδρομές. Είχαν καλύψει χώρες και αποστάσεις αδιανόητες για τις δεκαετίες ΄70, ΄80 —τότε οι μετακινήσεις περιορίζονταν στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες— : από την Αλάσκα ως τη Γή του Πυρός, από την Ιαπωνία ως τη Νέα Ζηλανδία, Ιμαλάια, Ινδία, Κίνα, όλη σχεδόν η Αφρική και πάει λέγοντας… Η βιομηχανία του τουρισμού είχε εξελιχθεί ίσως στην πιο καλά οργανωμένη μεταπολεμικά επιχείρηση παγκοσμίως που θα αργήσει βέβαια πολύ να συνέλθει, αν θα συνέλθει ποτέ. Και βέβαια θα πρέπει να αποκλείσουμε σχεδόν την περίπτωση να προκύψουν από τέτοιου είδους εκδρομές κάποια σημαντικά κείμενα αυτού του λογοτεχνικού είδους… Η για τα καθ΄ημάς ταξιδιωτική λογοτεχνία του παρελθόντος προέκυψε από ταξίδια των ίδιων των συγγραφέων και, εκτός των ἀλλων, έχει και ιστορική αξία. Π.χ. ο Καζαντζάκης περιγράφει το Κόμπε στην Ιαπωνία ως ψαροχώρι και λιμάνι για ψαροκάικα, αν θυμάμαι καλά. Τώρα το Κόμπε… Ως και πύργο έχει για να βλέπεις πόλη και λιμάνι από ύψος απαγορευτικό για υψοφοβικούς.
Αυτού του είδους οι εκδρομές δημιούργησαν και ποικίλες κατηγορίες εκδρομέων. Αυτούς που θέλουν, εκτός των άλλων, να μάθουν για τα πάντα, να πάνε σε μουσεία και αρχαιολογικούς χώρους (…αν υπάρχουν στο πρόγραμμα, που συνήθως αποφεύγονται) κ.λπ. Οι πλείστοι θέλουν απλώς να αλλάξουν παραστάσεις. Η σειρά δημοφιλίας είναι πάντως οι καταρράκτες, τα ηλιοβασιλέματα, τα σαφάρι και οι ζούγκλες, ο,τιδήποτε παράξενο, ενώ, από την… όπερα του Πεκίνου, ένας ένας φεύγει με ελαφρά πηδηματάκια. Γενική πάντως είναι η διαπίστωση ότι αρκετοί κατόπιν αναζητούν κάποιο βιβλίο για ανασυνθέσουν εκ των υστέρων το ιστορικό και πολιτιστικό πλαίσιο της χώρας που επισκέφτηκαν. Ή ανασυνθέτουν με τον δικό τους τρόπο ένα κείμενο με φωτογραφίες για ό,τι είδαν, όπως ο φίλος μου Φραντζής Χατζηχρίστος, πρών καθηγητής των ΕΠΑΛ.
Αυτή την ανάγκη, κατά τη γνώμη μου, εκτός βέβαια και κατά κύριο λόγο το σχετικό πολύτιμο εγχειρίδιο των φοιτητών του συγγραφέα και όχι μόνο, καλύπτει το βιβλίο του τίτλου. Ο συγγραφέας, ομότιμος καθηγητής της προϊστορικής αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Αιγαίου (Ρόδος), πολυγραφότατος, πρώην στέλεχος της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας του ΥΠΠΟΑ, έχει, για να χρησιμοποιήσω μία ελυτικού στιλ έκφραση, οργώσει όλο το νότιο Αιγαίο με ανασκαφές σε προϊστορικούς οικισμούς και σπήλαια, με επιφανειακές έρευνες κ.λπ., ακόμη και σε δυσπρόσιτα μέρη και νησιά, π.χ. τα Γιούρα. Τόλμησε μία μεγάλη στροφή προφανώς και καταρχάς για τους φοιτητές του: χωρίς να ξεχάσει τα καθ΄ημάς, με βάση την επιτόπια επιφανειακή και ανασκαφική έρευνα σε πολλές χώρες (π.χ. Μεξικό, Συρία) και την τεράστια βιβλιογραφία, συνέθεσε ένα βιβλίο κατόρθωμα. Για να γίνει αντιληπτό, εκτός από τους φοιτητές, και σε ένα ευρύτερο πάσης φύσεως κοινό, ότι σημαντικό π.χ. το Αιγαίο ως κοιτίδα πολιτισμών, αλλά εξίσου σημαντικός ο πολιτισμός των Μάγια, των Μογγόλων (καλύτερα των Μουγκάλ) στις Ινδίες, της νεολιθικής Κίνας και Ιαπωνίας κ.λπ. κ.λπ. Πιο συγκεκριμένα, πολύ σύντομα τα περιεχόμενα: πολιτισμοί της Αμερικής, της Ευρώπης, της Αφρικής, της Ασίας, της Αυστραλίας, της Ινδονησίας και του Ειρηνικού με βιβλιογραφία στο τέλος κατά κεφάλαιο.
Ας ελπίσουμε ότι ένα τέτοιο βιβλίο αποτελεί ένα σημαντικό έναυσμα για ανακατατάξεις στους αρμόδιους πανεπιστημιακούς τομείς, τις περιοδικές εκθέσεις των μουσείων, για την ύλη των ιστορικών εγχειριδίων της μέσης εκπαίδευσης και ανάγνωσμα για τους κατάκοπους εκδρομείς που επιστρέφουν ή, μάλλον, που επέστρεφαν.
[ Ιούνιος/Ιούλιος 2021 ]
