Ένας Έλληνας δανδής στην Αμερική

Ανα­ζη­τώ­ντας να βρω ποιος μπο­ρεί να εί­ναι ο πρώ­τος Έλ­λη­νας τα­ξι­διώ­της που πή­γε στην Αμε­ρι­κή και έστει­λε τις εντυ­πώ­σεις του από τον Νέο Κό­σμο, έπε­σα επά­νω στον John Paradise. Γεν­νή­θη­κε στη Θεσ­σα­λο­νί­κη το 1743, ο πα­τέ­ρας του Peter Paradise ήταν πρό­ξε­νος της Αγ­γλί­ας και αντι­πρό­σω­πος της Eastern Levander Company, η μη­τέ­ρα του ήταν πι­θα­νό­τα­τα Ελ­λη­νί­δα, κα­θώς και η για­γιά του. Ο παπ­πούς του από τη με­ριά της μη­τέ­ρας του ήταν ο Philip Lodvill ή Ludville ή Lodvel (-1767) με­τα­φρα­στής του έρ­γου του Petro Mohyla (1597-1642), μη­τρο­πο­λί­τη Κιέ­βου και Γα­λι­κί­ας, The Orthodox Confession of the Catholic and Apostolic Eastern Church (1762).

Ο John (επει­δή δεν έχω βρει κά­που πώς έγρα­φε το όνο­μά του ελ­λη­νι­κά, υπο­θέ­τω ότι θα το έγρα­φε Ιω­άν­νης Πα­ρα­δεί­σης) με­γά­λω­σε στην Πά­ντο­βα. Όταν η οι­κο­γέ­νειά του με­τα­κό­μι­σε στην Αγ­γλία, φοί­τη­σε στην Οξ­φόρ­δη και αρ­κε­τά νέ­ος έγι­νε μέ­λος της Royal Society of London. Στο Λον­δί­νο το 1769 νυμ­φεύ­ε­ται τη Lucy Ludwell, πλού­σια Αμε­ρι­κα­νί­δα ιδιο­κτή­τρια φυ­τειών κα­πνού στη Βιρ­τζί­νια. Ο John Paradise κι­νή­θη­κε στο Λον­δί­νο στους πνευ­μα­τι­κούς κύ­κλους του Dr. Samuel Johnson (Δό­κτωρ Σά­μου­ελ Τζόν­σον). Στο σπί­τι του στο Λον­δί­νο ο Paradise εί­χε δη­μιουρ­γή­σει ένα κο­σμι­κό σα­λό­νι που σύ­χνα­ζε όχι μό­νο ο Dr. Johnson αλ­λά και άλ­λοι πνευ­μα­τι­κοί άν­θρω­ποι του Λον­δί­νου, κα­θώς και με­ρι­κοί Έλ­λη­νες, πε­ρα­στι­κοί από εκεί. Στο Πα­ρί­σι εί­χε φι­λι­κές σχέ­σεις με τον Αδα­μά­ντιο Κο­ραή, ήταν επί­σης φί­λος με τον Βε­νια­μίν Φραν­κλί­νο και τον Τό­μας Τζέ­φερ­σον, ηγε­τι­κή μορ­φή της Αμε­ρι­κα­νι­κής Επα­νά­στα­σης (1775-1783) και αρ­γό­τε­ρα τρί­το πρό­ε­δρο των ΗΠΑ.

Ο John Paradise προ­κα­λού­σε θαυ­μα­σμό με τη γνώ­ση των πολ­λών ξέ­νων γλωσ­σών και την ευ­χε­ρή χρή­ση τους, όπως αρ­χαία και νέα ελ­λη­νι­κά, γαλ­λι­κά, αγ­γλι­κά, τουρ­κι­κά, λα­τι­νι­κά και ιτα­λι­κά. Έγι­νε Αμε­ρι­κα­νός υπή­κο­ος στο Πα­ρί­σι το 1780 από τον Βε­νια­μίν Φρα­γκλί­νο, πρε­σβευ­τή τό­τε των «Επα­να­στα­τη­μέ­νων Αγ­γλι­κών Αποι­κιών της Αμε­ρι­κής», με απώ­τε­ρο ίσως κί­νη­τρο να δια­σώ­σει την πε­ριου­σία της γυ­ναί­κας του από δή­μευ­ση όταν ξέ­σπα­σε η Αμε­ρι­κα­νι­κή Επα­νά­στα­ση. Ας ση­μειώ­σου­με ότι στην πο­λι­τεία της Βιρ­τζί­νια η από­κτη­ση σκλά­βων ήταν νό­μι­μη, άρα στη φυ­τεία κα­πνού της γυ­ναί­κας του θα ερ­γά­ζο­νταν αρ­κε­τοί μαύ­ροι σκλά­βοι.

Τα­ξί­δε­ψε στην Αμε­ρι­κή το 1787 και πά­τη­σε αμε­ρι­κα­νι­κό έδα­φος τον Σε­πτέμ­βριο, ύστε­ρα από ένα κο­πια­στι­κό και πε­ρι­πε­τειώ­δες τα­ξί­δι. Επι­σκέ­φτη­κε τη Βιρ­τζί­νια, όπου βρί­σκο­νταν η φυ­τεία της γυ­ναί­κας του, και φι­λο­ξε­νή­θη­κε από τους συγ­γε­νείς της, και προ­γραμ­μά­τι­ζε να εγκα­τα­στα­θεί στην Αμε­ρι­κή. Στην Αμε­ρι­κή, τη χώ­ρα που μό­λις εί­χε δη­μιουρ­γη­θεί, κυ­κλο­φο­ρού­σε στους υψη­λό­τε­ρους κοι­νω­νι­κούς κύ­κλους και γνω­ρί­στη­κε με τον στρα­τη­γό, τό­τε ακό­μη, Ουά­σιγ­κτον και καλ­λιερ­γη­τή και του ίδιου κα­πνού (έγι­νε ο πρώ­τος πρό­ε­δρος των ΗΠΑ το 1789) και τη γυ­ναί­κα του Μάρ­θα και φι­λο­ξε­νή­θη­κε στο σπί­τι τους. Το τα­ξί­δι του και η προ­ο­πτι­κή του να εγκα­τα­στα­θεί στη Αμε­ρι­κή δια­κό­πη­καν από­το­μα, όταν η δεύ­τε­ρη κό­ρη του Φι­λίπ­πα πέ­θα­νε πρό­ω­ρα στο Λον­δί­νο. Ίσως αυ­τά του τα γράμ­μα­τα από την Αμε­ρι­κή στην Αγ­γλία να εί­ναι οι πρώ­τες ανα­φο­ρές για το πώς ένας Έλ­λη­νας –έστω και κα­τά το ήμι­συ– εί­δε αυ­τή τη νέα χώ­ρα.

Ο Paradise πά­ντο­τε δή­λω­νε ότι ήταν γεν­νη­μέ­νος στην Ελ­λά­δα. Ας ση­μειώ­σου­με ότι ήταν ο άν­θρω­πος που έφε­ρε σε επα­φή τον Τζέ­φερ­σον με τον Κο­ραή, και αυ­τήν τη φι­λία επι­κα­λέ­στη­κε ο Τζέ­φερ­σον όταν ζή­τη­σε από τον Paradise να του μά­θει νέα ελ­λη­νι­κά, του­λά­χι­στον να του γρά­ψει το ελ­λη­νι­κό αλ­φά­βη­το με ιτα­λι­κή φω­νη­τι­κή από­δο­ση. Δυ­στυ­χώς ο John Paradise ασχο­λή­θη­κε πε­ρισ­σό­τε­ρο με την κο­σμι­κή ζωή. Πέ­θα­νε στο Λον­δί­νο χω­ρίς να αφή­σει κά­ποιο ση­μα­ντι­κό έρ­γο. Εί­ναι πά­ντως, νο­μί­ζω, ο πρώ­τος ελ­λη­νο­α­με­ρι­κα­νός πο­λί­της.

Πή­γη: Archibald Bolling Shepperson, John Paradise and Lucy Lundwell of London and Williamsburg, Ρί­τσμοντ, Βιρ­τζί­νια, Dietiz Press 1942 και σύγ­χρο­νες ανα­φο­ρές στην Wikipedia.