Σκούπα, κλειδιά, κερί: Samuel van Hoogstraten

μην αφήσεις τα κλειδιά αν φύγεις
μη σκουπίσεις, μη σβήσεις το κερί
– άφησε κλειδωμένα όλα να καούν

Ο πίνακας ήταν αναρτημένος τελευταίος σε μια έκθεση στην Ουάσιγκτον. Έπειτα θα πήγαινε Παρίσι και Δουβλίνο. Δανεισμένος από το Λούβρο άλλωστε... Έργο του Samuel van Hoogstraten (Σάμουελ φαν Χόοχστρατεν, 1627-1678). Ακόμη και Χούγκστρατεν το έχω δει γραμμένο. Εφόσον δεν πρόκειται για οφθαλμαπάτη. Ή trompe d’oeil, μια δεξιοτεχνία που τον διέκρινε. Κοιτάζοντας νεκρή του φύση, ο αυτοκράτορας αναφώνησε: Είναι ο πρώτος ζωγράφος που με εξαπάτησε. Προχώρησε σε «κατάσχεση» του πίνακα, προσφέροντας ως αντίδωρο χρυσή αλυσίδα και μετάλλιο, που εμφανίζεται σε έργα του αργότερα. Πολλοί αμφιβάλλουν ότι είχε προνόμια ζωγράφου της αυλής στη Βιέννη. Θεωρούν ότι παραπομπές στο μετάλλιο απλώς επιβεβαιώνουν τη γνωστή φιλαυτία του.
Ο πατέρας του αργυροχόος. Του δίδαξε σχέδιο και χαρακτική. Η οικογένεια Μεννονίτες που εγκαταστάθηκαν στο Ντόρντρεχτ. Εκεί όπου υπέγραψαν ομολογία πίστεως οι Αναβαπτιστές και έγινε μυστική σύναξη υπέρ της ανεξαρτησίας. Η παλαιότερη πόλη στα μέρη της Ολλανδίας. Μετατράπηκε σε νησί από πλημμύρα το 1421, με δέκα χιλιάδες νεκρούς, έλεγαν. Αλλά μπορεί να ήταν λιγότεροι από 200, σύμφωνα με νεότερους ιστορικούς. Τον 18ο αιώνα η πόλη υποσκελίστηκε από το Ρότερνταμ. Στο καρναβάλι, η πόλη αποκαλείται Ooi-en Ramsgat, τρύπα προβατίνας και κριαριού. Οι κάτοικοι Προβατοκέφαλοι. Υπάρχει θρύλος ότι, για να αποφύγουν τη φορολογία, είχαν ντύσει άντρα ένα πρόβατο, που όμως άρχισε να βελάζει.
Δραστηριοποιήθηκε σε λογοτεχνικούς κύκλους. Όπως συχνά συμβαίνει με διφυείς καλλιτέχνες, οι εικαστικοί τον θεωρούσαν καλύτερο ποιητή, οι συγγραφείς καλύτερο ζωγράφο. Το 1650 κυκλοφόρησε η Όμορφη Ροζαλίν, πρώτο του μυθιστόρημα. Είχε μαθητεύσει στο ατελιέ του Ρέμπραντ στο Άμστερνταμ πριν φύγει για Βιέννη. Μαζί του πήγε να μείνει νεότερος αδελφός του. Επίσης ζωγράφος, που πέθανε εκεί. Επισκέφτηκε τη Ρώμη, τη Νάπολη, τη Γερμανία. Στο Λονδίνο και στη Χάγη εργάστηκε μετά τον γάμο του. Με γυναίκα από επιφανή οικογένεια του Ντόρντρεχτ. Εκδιώχθηκε από την κοινότητα των Μεννονιτών. Προσχώρησε στην αναγνωρισμένη Προτεσταντική εκκλησία. Οι περισσότερες παραγγελίες που είχε ήταν για προσωπογραφίες. Έγινε συντονιστής του Νομισματοκοπείου. Η γυναίκα του πέθανε λίγο μετά τον δικό του θάνατο. Τον επόμενο χρόνο στο σπίτι τους έγινε πλειστηριασμός «πολλών λαμπρών έργων».
Λίγους μήνες πριν από τον θάνατό του, ένας άλλος αδελφός του, βιβλιοπώλης στο Ρότερνταμ, εξέδωσε την πραγματεία –χωρισμένη σε εννέα κεφάλαια, ένα για κάθε Μούσα– «Εισαγωγή στην υψηλή σχολή της τέχνης της ζωγραφικής ή του ορατού κόσμου». Αποτελεί σημαντική πηγή για τον Ρέμπραντ, με πολλές επικρίσεις για τον νατουραλισμό του. Πίνακες, χαρακτικά και σχέδια της πρώιμης περιόδου του φαν Χόοχστρατεν είχαν λανθασμένα αποδοθεί στον δάσκαλό του. Δεν υπήρξε δεύτερη έκδοση της πραγματείας.

Mην πάρεις κλειδιά μαζί σου
τα ίχνη προσεκτικά καθάρισε
πίσω σου σβήσε όσα μείνουν

Σύμφωνα με επιμελητές της έκθεσης, ο πίνακας, λάδι σε καμβά, ζωγραφίστηκε μεταξύ 1654 και 1662. Ο τίτλος είναι Άποψη εσωτερικού χώρου (View of an Interior). Τον 19ο αιώνα ονομαζόταν Οι παντόφλες (Les pantoufles, The Slippers). Κυριαρχεί η απουσία υποκειμένου. Ο πίνακας φαίνεται άδειος. Μήπως χρειάζεται να προστεθεί κάτι στο «ντεκόρ»; Για να μοιάζει με πίνακα του Vermeer ή του de Hooch. Για να πάψει να θεωρείται νεότερη απομίμηση. Ένας συλλέκτης έβαλε να προσθέσουν στον πίνακα σκυλάκι. Ένας άλλος μονόγραμμα του Pieter de Hooch, με ημερομηνία 1658. Ένας τρίτος κοριτσάκι που κάθεται. Αργότερα αφαιρέθηκαν οι προσθέσεις.
Η προοπτική κατευθύνει το μάτι. Βάθος πεδίου. Κάθε μοτίβο παραχωρεί τη θέση του εγκιβωτίζοντας τα επόμενα. Το πλαίσιο του πίνακα. Περιβλήματα από δύο πόρτες. Δύο πίνακες στον τοίχο. Διαφορετικά πλακάκια στο δάπεδο. Φως και σκιές εναλλάσσονται. Ο πίνακας που εν μέρει φαίνεται εντός του πίνακα απεικονίζει Πατέρα που νουθετεί την κόρη του (Caspar Netscher, 1655). Πρόκειται για παραλλαγή έργου του Gerard Ter Borch με τίτλο, σήμερα, Ευγενής συνομιλία. Στα τέλη του 18ου αιώνα, γαλλικό χαρακτικό του έργου φέρει τον τίτλο Η πατρική νουθεσία, καθώς πίστευαν ότι έδειχνε καθισμένο πατέρα να επιπλήττει την όρθια κόρη του. Λόγω όμως της ηλικίας αυτού που κάθεται, μεταγενέστεροι ιστορικοί τέχνης βλέπουν συνδιαλλαγή επίδοξων εραστών, είτε _{πρόκειται} για συζήτηση περί αρραβώνα είτε πρόκειται για πρόταση πελάτη προς πόρνη.

Mήπως έφυγες πάρα πολύ βιαστικά;
μήπως σε πρόλαβαν, χρόνος ή θάνατος;
ας μη θέλεις να πεις, ξέρεις που πας;

Πού πήγε η κυρία του σπιτιού, της ήσυχης αυτής αστικής κατοικίας, αφήνοντας σκούπα, κλειδιά, ριχτάρι στην κρεμάστρα, ένα σβησμένο κερί, ένα κλειστό βιβλίο στο τραπέζι και τις παντόφλες στη μέση του διαδρόμου; Μήπως κρύβεται σε κάποια εσωτερική εσοχή χωρίς να είναι μόνη; Μήπως πρόκειται για παράνομη ερωτική συνάντηση; Μήπως πρόκειται για ηθικού περιεχομένου αλληγορία αμέσως κατανοητή στην εποχή της, που παραπέμπει σε όσα ίσως υπαινίσσεται ο πίνακας εντός του πίνακα; Πίσω από ποιες αναλύσεις κρύβονται οι τεχνοκριτικοί; Πού κρύβονται οι ζωγράφοι; Πού κρύβονται οι θεατές;