Επιστολές ή «Περί άλλα...»

Στη στή­λη αυ­τή δη­μο­σιεύ­ο­νται εν­δια­φέ­ρου­σες επι­στο­λές γνω­στών καλ­λι­τε­χνών (συγ­γρα­φέ­ων, μου­σι­κών, ζω­γρά­φων,...) απευ­θυ­νό­με­νες σε φί­λους, συ­να­δέλ­φους, οι­κεί­ους ή απλώς γνω­στούς, στις οποί­ες ανα­φέ­ρο­νται σε θέ­μα­τα που ου­δε­μία σχέ­ση έχουν με το καλ­λι­τε­χνι­κό τους έρ­γο ού­τε, ει δυ­να­τόν, με τις τέ­χνες γε­νι­κό­τε­ρα. Μπο­ρεί να πρό­κει­ται για θέ­μα­τα προ­σω­πι­κά ή επι­και­ρό­τη­τας, να αφο­ρούν τρα­γι­κά συμ­βά­ντα ή να σα­τι­ρί­ζουν κα­τα­στά­σεις και αν­θρώ­πους. Το πιο ση­μα­ντι­κό κρι­τή­ριο για την επι­λο­γή τους θα εί­ναι το εν­δια­φέ­ρον που πα­ρου­σιά­ζουν, φυ­σι­κά, αλ­λά και το κα­τά πό­σο, μέ­σα από αυ­τές, δια­φαί­νο­νται πλευ­ρές της προ­σω­πι­κό­τη­τας των επι­στο­λο­γρά­φων ή των απο­δε­κτών, που απέ­χουν ή και επι­βε­βαιώ­νουν τη συμ­βα­τι­κή ει­κό­να που έχου­με δια­μορ­φώ­σει στο νου μας για τους καλ­λι­τέ­χνες αυ­τούς σαν άτο­μα. Ως εκ τού­του, η επι­λο­γή των επι­στο­λών θα εί­ναι κα­θα­ρά υπο­κει­με­νι­κή.

———— ≈ ————

ΕΠΙ­ΣΤΟ­ΛΗ ΤΟΥ
ΜΑΡ­ΣΕΛ ΠΡΟΥΣΤ
ΣΤΗΝ
Κα ΟΥΙ­ΛΙΑΜΣ¹

———— ≈ ————

^{(καλοκαίρι του 1915)}

Κυ­ρία μου,

Ελ­πί­ζω να μη με θε­ω­ρή­σε­τε πο­λύ αδιά­κρι­το. Δέ­χτη­κα πο­λύ θό­ρυ­βο τις μέ­ρες αυ­τές και επει­δή δεν εί­μαι κα­λά, εί­μαι πιο ευαί­σθη­τος. Μα­θαί­νω ότι ο Για­τρός θα φύ­γει απ’ το Πα­ρί­σι με­θαύ­ριο και αντι­λαμ­βά­νο­μαι τι συ­νε­πά­γε­ται αυ­τό για την αυ­ρια­νή μέ­ρα σαν «καρ­φώ­μα­τα» κι­βω­τί­ων. Θα ήταν δυ­να­τόν, εί­τε να καρ­φω­θούν αυ­τά τα κι­βώ­τια από­ψε, εί­τε να μην τα καρ­φώ­σε­τε αύ­ριο πριν τις 4 ή 5 η ώρα το από­γευ­μα (εάν η κρί­ση που περ­νάω τερ­μα­τι­στεί νω­ρί­τε­ρα θα στεί­λω αμέ­σως να σας το πουν).

Ή ακό­μα, εφό­σον εί­ναι απα­ραί­τη­το να τα καρ­φώ­σε­τε το πρωί, να τα καρ­φώ­σε­τε στο χώ­ρο του δια­με­ρί­σμα­τός σας που βρί­σκε­ται πά­νω από την κου­ζί­να μου και όχι σε αυ­τόν που εί­ναι πά­νω από το δω­μά­τιό μου. Πά­νω από το δω­μά­τιό μου απο­κα­λώ και το τμή­μα που βρί­σκε­ται πά­νω από τα γει­το­νι­κά δω­μά­τια, ακό­μα και του 4^{ου (2)} κα­θό­τι ένας τέ­τοιος δια­κε­κομ­μέ­νος θό­ρυ­βος, τό­σο «κλη­τι­κός» όπως τα χτυ­πή­μα­τα, ακού­γε­ται ακό­μα και στους χώ­ρους όπου φτά­νει εξα­σθε­νη­μέ­νος. Ομο­λο­γώ ότι το να σας μι­λώ για πα­ρό­μοια θέ­μα­τα με φέρ­νει σε ιδιαί­τε­ρα δύ­σκο­λη θέ­ση και αι­σθά­νο­μαι πο­λύ πιο αμή­χα­νος από όσο μπο­ρώ να το εκ­φρά­σω. Η δι­καιο­λο­γία μου για το λό­γο που το κά­νω αυ­τό σή­με­ρα ίσως να εί­ναι κα­τ’ αρ­χήν επει­δή δεν το έκα­να σε όλη τη διάρ­κεια του χρό­νου αυ­τού˙ έπει­τα εί­ναι και οι εγκύ­κλιοι του υπουρ­γεί­ου πο­λέ­μου που δια­δέ­χο­νται η μία την άλ­λη με τό­ση τα­χύ­τη­τα και εί­ναι τό­σο αντι­κρουό­με­νες, ώστε η στρα­το­λο­γι­κή μου κα­τά­στα­ση, που φαι­νό­ταν να έχει τα­κτο­ποι­η­θεί ήδη τρεις φο­ρές, δεί­χνει να εί­ναι και πά­λι υπό εξέ­τα­ση. Ανα­μέ­νω την επί­σκε­ψη του Ταγ­μα­τάρ­χη⁽³⁾ που έχει αναγ­γελ­θεί εδώ και δέ­κα μέ­ρες και δεν έχει γί­νει ακό­μη, πράγ­μα που μού εί­ναι επαρ­κής λό­γος ώστε να ζω σε «επα­γρύ­πνη­ση», πράγ­μα που δυ­σκο­λεύ­ει τις ατμο­θε­ρα­πεί­ες μου που ίσως να του ήταν ενο­χλη­τι­κές (εφό­σον αγνοώ την ημέ­ρα και την ώρα αφί­ξε­ώς του) και με κα­θι­στούν ευά­λω­το σε αδια­θε­σί­ες. Η κα­τά­στα­ση αυ­τή, συ­νε­πεία του τα­ξι­διού σας, μου στε­ρεί τη δυ­να­τό­τη­τα να ανα­νε­ώ­σω μια επί­σκε­ψη που μου έχει αφή­σει μια τό­σο ευ­χά­ρι­στη εντύ­πω­ση. Ού­τε ο γιός σας εί­ναι εδώ, πράγ­μα που με λυ­πεί ιδιαί­τε­ρα, κα­θώς του­λά­χι­στον εκεί­νος θα μπο­ρού­σε να «κα­τέ­βει» εφό­σον εγώ δεν θα μπο­ρού­σα να «ανέ­βω» και έχω πολ­λά χρέη προς αυ­τόν, τα οποία κραυ­γά­ζουν για υπο­σχέ­σεις που δεν τή­ρη­σα. Δε γνω­ρί­ζω αν εί­δα­τε τον Κλα­ρύ⁽⁴⁾ στο Hotel d’ Albe ⁽⁵⁾. Δεν μπό­ρε­σα ακό­μα να τον επι­σκε­φθώ και φο­βού­μαι, ταυ­τό­χρο­να όμως και επι­θυ­μώ, τη συ­γκί­νη­ση μιας τέ­τοιας στιγ­μής.

Πα­ρα­κα­λώ δε­χτεί­τε Κυ­ρία τα σέ­βη μου.

Μην μπεί­τε στον κό­πο να μου απα­ντή­σε­τε!

^{ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:}

(1) Η Μα­ρί Ουί­λιαμς (Marie Williams), ή απλώς κα Ουί­λιαμς, (1885-1931), ήταν σύ­ζυ­γος του Αμε­ρι­κα­νού οδο­ντί­α­τρου Τσαρλς Ουί­λιαμς και κα­τοι­κού­σε στο κτή­ριο της Boulevard Haussmann αριθ. 102, όπου κα­τοι­κού­σε και ο Μαρ­σέλ Προυστ. Ο Προυστ και η οι­κο­γέ­νεια Ουί­λιαμς ήταν γεί­το­νες από το 1908 μέ­χρι το 1919, οπό­τε το κτή­ριο που­λή­θη­κε και ανα­γκά­στη­καν όλοι να με­τα­κο­μί­σουν. Μέ­σα σ’ αυ­τά τα χρό­νια αντάλ­λα­ξαν αρ­κε­τές επι­στο­λές από τις οποί­ες σώ­ζο­νται μό­νο 26 επι­στο­λές του Προυστ προς το ζεύ­γος Ουί­λιαμς, κυ­ρί­ως όμως προς την σύ­ζυ­γο. Κά­ποιες μά­λι­στα από αυ­τές εί­χαν απο­στα­λεί μέ­σω του τα­χυ­δρο­μεί­ου.

(2) Η οι­κο­γέ­νεια Ουί­λιαμς κα­τοι­κού­σε στον τέ­ταρ­το όρο­φο του κτη­ρί­ου, ενώ το ια­τρείο του κ. Ουί­λιαμς βρι­σκό­ταν στον τρί­το όρο­φο, ακρι­βώς πά­νω από το δια­μέ­ρι­σμα του Προυστ (βλ. και κά­το­ψη του δια­με­ρί­σμα­τος).

(3) Ο στρα­τιω­τι­κός για­τρός. Ο Προυστ εί­χε ανα­βο­λή στρά­τευ­σης κα­τά τη διάρ­κεια του πο­λέ­μου λό­γω άσθμα­τος.

(4) Ο κό­μης Ζο­α­κίμ Κλα­ρύ (Joachim Clary, 1875-1918) ήταν φί­λος του Προυστ και απο­τέ­λε­σε το πρό­τυ­πο του Βα­ρώ­νου Σαρ­λύς στον Ξα­να­κερ­δι­σμέ­νο χρό­νο.

(5) Πο­λυ­τε­λές ξε­νο­δο­χείο στη Λε­ω­φό­ρο Ηλυ­σί­ων Πε­δί­ων.