Το σώμα και η οθόνη: Η περίπτωση του Danez Smith
Ποίηση έκτακτης ανάγκης
Μέσα από τον σπασμένο καθρέφτη: η αμερικανική ποίηση και το διαδίκτυο / 2.
Ο Ντανέζ Σμιθ (Danez Smith) γεννήθηκε στην Μινεσότα και είναι 30 ετών. Queer και αφροαμερικανός, ο Σμιθ δημιουργεί μια ποίηση πολεμική αλλά ταυτόχρονα ελεγειακή, μια ποίηση που θρηνεί για το έγκλημα αλλά ταυτόχρονα απαιτεί δικαιοσύνη. Με γλώσσα απλή και καθημερινή, βγαλμένη από τα γκέτο, το χιπχοπ, τα ποπ τραγούδια και τα ηλεκτρονικά παιχνίδια η ποίηση του Σμιθ μιλά για τον αμερικανικό χώρο και τον αποκλεισμό, το μαζικό έγκλημα και την επιβίωση της ομορφιάς σε ένα εχθρικό περιβάλλον. Η ποίησή του συνενώνει την παράδοση της προφορικής εκφοράς και τις αναγνώσεις σε δημόσιους χώρους με τους ιντερνετικούς τρόπους της viral διάδοσης. Το ποίημα του «Dear White America» έχει ξεπεράσει τις 300.000 θεάσεις στο youtube. Το βιβλίο Don't Call Us Dead: Poems, απ’ όπου πάρθηκαν τα δύο ποιήματα που παραθέτουμε είναι το τρίτο του ποιητικό βιβλίο και ήταν φιναλίστ για το National Book Award το 2017.
Καλοκαίρι, κάπου
(απόσπασμα)
κάπου ένας ήλιος. από κάτω αγόρια καφετιά
σαν τη σίκαλη ανταλλάσουν βρισιές και πάσες, πηδούν
στον αέρα και μένουν εκεί. τα αγόρια γίνονται η νέα
σελήνη, ολόκληρα σαν μαυρισμένα ούλα, ικετεύουν ένα νερό
γαλάζιο σαν μελανιά να τ’ αφήσει να πετάξουν, να τους φέρει έστω την παλίρροια
να φτύσει πίσω ένα πατέρα ή έστω δύο. δεν θα ξεκινήσω.
η ιστορία είναι αυτό που είναι. ξέρει τι έκανε.
κακό σκυλί. κακό αίμα. κακή μέρα για να είσαι αγόρι
στο χρώμα ενός Ιουλίου που ξοδεύτηκε σωστά. αλλά εδώ, ούτε γη
ούτε παράδεισος, δεν μπορούμε να θυμηθούμε πως τα λευκά μας πουκάμισα
έγιναν άλικα φορέματα. εδώ, καμία γλώσσα δεν χωρά λέξεις
όπως όργανο και νόμος, κανένα χρώμα το λευκό.
αν έπεφτε χιόνι, θα έπεφτε μαύρο. σας παρακαλώ, μην μας αποκαλείται
νεκρούς. πείτε μας ζωντανούς σε ένα καλύτερο μέρος.
ψιθυρίζουμε τα ονόματά μας ενώ προσευχόμαστε.
βγαίνουμε έξω για γλυκά και επιστρέφουμε.
*
αυτός είναι ο τρόπος που γεννιόμαστε: με τον ερχομό του πρωινού μετά τις ρίμες / γιορτές / σουτάκια, ξεθάβουμε
έναν καινούριο από το έδαφος, τον βγάζουμε
από το κουτί του, βγάζουμε τα σκουλήκια
από τις κοτσίδες του. κάποιες φορές τραγουδούν
τον ύμνο του βασιλιά του γκέτο (τι πρώτη αναπνοή!)
κάποιες φορές είναι τα δικά τους μάτια που οδηγούν
τις έρευνες για τους θωρακισμένους άντρες στα μπλε.
του λέμε: συγχαρητήρια είσαι και πάλι αγόρι!
του δίνουμε ένα μαντήλι για το κεφάλι, μια τζιβάνα και μια δεύτερη ευκαιρία.
τον στέλνουμε να περιπλανηθεί, για μια μέρα
ή για πάντα, τον αφήνουμε να επιλέξει το νέο του όνομα.
το αγόρι που λεγόταν Trayvon, τώρα ονομάζεται Βασιλιάς της Βροχής.
ο άντρας που λεγόταν Sean ονόμασε τον εαυτό του δέχομαι, δέχομαι
ω, η φαντασία των ξανά νεογέννητων αγοριών
οι περισσότεροι συμβιβαζόμαστε με το όνομα ζωντανός.
*
κάποιες φορές ένα αγόρι γεννιέται κατευθείαν | από τον ουρανό, πέφτει
από μια γέφυρα ανάμεσα στη λάμψη των άστρων και τον πηλό.
ένα αγόρι εμφανίστηκε ενώ το ρυμουλκούσε
ένα φορτηγό. μια ιδιωτική παρέλαση για τον ίδιο
και το κόκκινο υγρό του τρένο. πριν από χρόνια
κόψαμε τα αδέρφια απ’ τα κλαδιά.
ξεφλουδίσαμε τον ύπνο τους απ τον φλοιό.
κάποιες φορές ένα αγόρι θα μπει στο δωμάτιό του
και ύστερα θα βγει σε έναν νέο κόσμο
κρατώντας ακόμη τα μοχθηρά του μετάλλια. μερικά αγόρια
έφτασαν εδώ πλατσουρίζοντας μέσα από το ίδιο τους το αίμα.
και τι σημασία έχει πώς έφτασε κανείς εδώ αν βρισκόμαστε όλοι εδώ
για να χορέψουμε. άρπαξε ένα αγόρι! στροβίλισε το!
αν ζητήσει ένα φιλί, φίλησέ το!
αν σε ρωτήσει που βρίσκεται, πες χαμένος.
*
αγαπημένε αέρας εκεί που κάποτε βρισκόσουν, αγαπημένε άδεια σταράκια
έξω από την πόρτα, αγαπημένε ό, τι και να σαι τώρα, αγαπημένε γιε
σε έθαψαν διεκπεραιωτικά, χωρίς κηδεία
χωρίς κάμερες, μπλουζάκια, δοκίμια, διαδηλώσεις
και ύστερα ήσουν απλώς νεκρός. κάποιες νύχτες
θέλω να σε ξεθάψω, να σε θάψω από την αρχή σωστά.
να ξύσω το χώμα μέχρι τα χέρια μου να μπλαβίσουν και οι πληγές μου γίνουν ένα με τη λάσπη.
θέλω να σε ξεθάψω και να αφήσω να βρέξει δυο φορές πριν το επόμενο αντίο μας
αγαπημένε μου χορευτή, δεν είμαι σίγουρος άμα κλαίω,
ή αν είμαι ο ουρανός. δοξάζω την γλυκιά σου σήψη,
ενώ ξηλώνεται κάτω απ το έδαφος, δοξάζω τις πικραλίδες
ενώ στραγγίζουν το νερό από την ακριβή σου σάρκα.
ένα κήπο θα φτιάξω πάνω απ το έδαφος
εκεί όπου ο πόνος σου σταμάτησε.
*
μόλις σήμερα το πρωί, ο ήλιος άπλωσε μια κίτρινη παλάμη στο πρόσωπό μου και ξύπνησα γνωρίζοντας πως τα χέρια σου
ήταν κάποτε το μοναδικό μέρος στον κόσμο.
το ίδιος ακριβώς πρωινό ξύπνησα
και θυμήθηκα μια οποιαδήποτε Τρίτη
το κεφάλι μου στα πόδια σου, τα μαλλιά μου λαδωμένα
και τα χέρια σου, τα χέρια σου, αυτά τα χέρια
ο δυαδικός θεός μου. αυτά τα χέρια από άρτο, χέρια από γάλα
χέρια όρθια στον αέρα της εκκλησίας χέρια, χέρια καθαρισμένων ψαριών,
χέρια για το δικό μου καλό, χέρια που αντιμιλούν
χέρια που πονούν περισσότερο από εμένα, που δεν ζητούνε άλλα χέρια,
ό, τι χρειάζομαι έρχεται από αυτά τα χέρια
κουρασμένος και λαδωμένος, μουρμουρίζω
καθώς εκείνη ετοιμάζει για τον γιό της χέρια απ το ορυκτό των βασιλιάδων
μάνα, πόσο μακριά
από το σπίτι έχω φτάσει;
*
ξέρεις πως είναι να ζεις σε έναν τόπο που ανταποδίδει την αγάπη σου;
δεν χρειαζόμαστε πια τη γεωγραφία
είμαστε παντού ασφαλείς
δείξε προς οποιαδήποτε κατεύθυνση
και ονόμασέ την εκκλησία, σπίτι, ή αγάπη
ο παράδεισος είναι ένα μέρος όπου κάθε τι
είναι καταφύγιο και τίποτα δεν μοιάζει με όπλο
εδώ, αν μεγαλώσει γνωρίζει τη θέση του
στην ιστορία. εχθές, μια λεύκα
μου είπε για ένα παλιό δάσος
γεμάτο με τεράστια φρούτα τα οποία έμοιαζαν με τους θείους μου
με τη σάρκα τους να σκάει και να φλέγεται
συγκομιδή από σκοτεινές μελωδίες
όταν έπεσα από το κλαδί της
μου πέρασε για επιδέσμους τους χυμούς της.
*
το δάσος είναι ένα σμήνος παιδιών που δεν είχαν την ευκαιρία να μεγαλώσουν
ανθίζοντας στην αιωνιότητα
τα άφρο μαλλιά τους σαν στέμματα από σφεντάμι
τεντώνοντας τους χυμούς τους αργά προς τον ουρανό. δες
το Δάσος να τρέχει στη βροχή, τα κλαδιά του
να λειώνουν σαν μπούκλες από χαρτί, να σκύβει
κάτω απ’ το βουνό για να προφυλαχτεί. κοίτα
το βουνό να μαρτυρά πως και αυτό είναι παιδί.
κοίτα Βουνό και Δάσος να παίζουν
μαζί στη βροχή, κοίτα τη βροχή να λειώνει τα πάντα
φτιάχνοντας την μορφή ενός αγοριού με καφέ μάτια και υγρά όνειρα-
η λίμνη μεταμορφώνεται σε ένα αγόρι στη βροχή
ο βάλτος- ένα αγόρι στη βροχή
τα χωράφια της λεβάντας-αδέρφια
που χορεύουν μες την καταιγίδα.
*
δεν είστε καλοδεχούμενοι εδώ. εμπιστευτείτε με το ταξίδι θα σας σκοτώσει. πηγαίνετε σπίτι.
κερδίσαμε αυτόν τον παράδεισο
με έναν θάνατο που δεν μας άξιζε
είμαι σίγουρος πως υπάρχουν κι άλλα, διαφορετικά εδώ.
ένα κάπου για κάθε είδος
κάποιου, ένας παράδεισος καφετιών
κοριτσιών που συναντιούνται σε χρυσά σκαλοπάτια
αλλά εδώ
–πώς να σας το εξηγήσω–
κάποιος προσευχήθηκε να αναπαυθούμε εν ειρήνη
και να μαστε
εν ειρήνη ολόκληροι όλο το καλοκαίρι
αγαπητή λευκή αμερική
άφησα τη γη ψάχνοντας άλλους, πιο σκούρους πλανήτες. ένα ηλιακό σύστημα που περιστρέφεται δίπλα σε μια μαύρη τρύπα. έφυγα αναζητώντας έναν νέο θεό. δεν εμπιστεύομαι τον θεό που μας δώσατε. το μόνο που ξεπερνά τα αλληλούια της γιαγιάς μου είναι ο φόβος που θηλάζει κάθε φορά όταν το θρεμμένο με αίμα καλοκαίρι καταπίνει άλλο ένα παιδί που τραγουδούσε στη χορωδία. πάρτε πίσω τον θεό σας. μπορεί το τραγούδι του να είναι όμορφο αλλά τα θαύματά του δεν έχουνε συνέπεια. θέλω την τύχη του Λάζαρου για τη Renisha, θέλω ο Chucky, ο Bo, ο Meech, ο Trayvon, ο Sean και η Jonylah να εγερθούν τρεις μέρες μετά την ταφή τους, το φάντασμά τους να ευλογηθεί ξανά με σάρκα και αίμα, η σάρκα και το αίμα να ευλογηθούν ξανά με τα παιδιά τους. άφησα τη γη γιατί είμαι εξίσου αηδιασμένος με τα τράβα πίσω στην αφρική και τα δεν μπορώ να διακρίνω τη ράτσα σας. ούτε η λεύκα μπορούσε. δεν χτίσαμε τα πλοία σας (αν και αφήσαμε ένα μονοπάτι συγγενών για να μας οδηγήσει σπίτι). δεν χτίσαμε τις φυλακές σας (αν και για την ακρίβεια τις χτίσαμε και στη συνέχεια τις γεμίσαμε). δεν ζητήσαμε να αποτελέσουμε κομμάτι της Αμερικής σας (μήπως όμως και μεις είμαστε η Αμερική; οι αρθρώσεις της σπάνε και σέρνουν ένα σκισμένο νυφικό στους δρόμους του Όκλαντ). δεν μπορώ να σας υπερασπιστώ. έχω βαρεθεί να ονομάζω την απερισκεψία σας νόμο. κάθε νύχτα μετρώ τα αδέρφια μου. και το πρωί όταν κάποιοι δεν επιβιώνουν για να μετρηθούν μετρώ τις τρύπες που αφήνουν πίσω. απλώνω το χέρι μου προς τους μαύρους ανθρώπου και το μόνο που πιάνω είναι αέρας. το μαγικό σου κόλπο, αμερική. τώρα ανασαίνει, τώρα όχι. άμπρακατάμπρα. το βουντού του λευκού άρτου. μαγεία που υποστηρίζεις πως δεν ασκείς, έδωσες στον ξάδερφό μου ένα όπλο για να κάνει τη δουλειά σου. προσπάθησα, λευκοί άνθρωποι. προσπάθησα να σας αγαπήσω, αλλά ξοδέψατε την κηδεία του αδερφού μου οργανώνοντας σχέδια για μπράντς, μιλώντας δυνατά, φωνάζοντας δίπλα στα κόκκαλα του. πηγαίνετε να ρίξετε μια ματιά στο ποτάμι, δείτε το να φουσκώνει με τα σώματα αγοριών και κοριτσιών, με τα σώματα γλυκών θηλυπρεπών και αναρωτηθείτε γιατί πρέπει η ράτσα να έχει πάντα σημασία; γιατί εσείς επιβάλατε αυτούς τους όρους! γιατί εσείς επιβάλατε έναν αστερίσκο στο πανέμορφο πρόσωπο της αδερφής μου! πείτε πως είναι όμορφη (για μαύρη)! γιατί τα μαύρα κορίτσια εξαφανίζονται χωρίς ούτε έναν ψίθυρο για το που βρίσκονται. δεν υπάρχει κόκκινος συναγερμός για το μαύρο δέρμα. γιατί ο Jordan αντήχησε. γιατί o Emmett σφύριξε. γιατί ο Huey P. μίλησε. γιατί ο Martin κήρυξε. γιατί τα μαύρα αγόρια κάνουν πολύ θόρυβο για να ζήσουν. γιατί αρπάχθηκε ο χρόνος του παππού και της γιαγιάς μου, ο χρόνος του πατέρα, ο χρόνος της μητέρας, ο χρόνος του θείου, ο χρόνος της θείας, ο χρόνος του αδερφού και της αδερφής μου… πόσο χρόνο χρειάζεστε για την πρόοδό σας; έφυγα από τη γη για να βρω έναν τόπο όπου οι κοντινοί μου θα μπορούν να είναι ασφαλείς, όπου οι μαύροι άνθρωποι δεν είναι παρά άνθρωποι στο ίδιο χρώμα με την καλή, υγρή γη, μέχρι αυτό να σημαίνει κάτι, μέχρι τότε σας εύχομαι υγεία, σας προσφέρω πόλεμο και σας προστάζω να σταματήσετε να παίζεται στοιχήματα με τις ζωές μας. έφυγα από τη Γη και ακουμπώ όλα όσα ικετέψατε τα τηλεσκόπια να σας δείξουν. δίνω στα αστέρια τα σωστά τους ονόματα. και αυτή τη ζωή, αυτή τη νέα εκδοχή και ιστορία δεν μπορείτε να την κλέψετε, ή να την πουλήσετε, ή να την ρίξετε στη θάλασσα, ή να την κρεμάσετε, ή να την χτυπήσετε, ή να την πνίξετε, ή να την αποκτήσετε, ή να την διορθώσετε, ή να την αλυσοδέσετε, ή να την σιωπήσετε, ή να την εξαπατήσετε, ή να τη στραγγαλίσετε, ή να την κουκουλώσετε, ή να τη φυλακίσετε, ή να την πυροβολήσετε, ή να την φυλακίσετε, ή να την πυροβολήσετε, , ή να τη φυλακίσετε, ή να την πυροβολήσετε, ή να την καταστρέψετε αυτή, ακόμα και αυτή μόνο, είναι δική μας
