Η απαξίωση της αύρας ή Δάσκαλος δίχως ιδιότητες

Εί­ναι της μό­δας. Και εί­ναι συ­νυ­φα­σμέ­νο με την ευ­κο­λία των νέ­ων μέ­σων. Ο δά­σκα­λος της μου­σι­κής που ενοι­κιά­ζε­ται στο δια­δί­κτυο, ώστε να προ­σφέ­ρει τις υπη­ρε­σί­ες του σε όσο το δυ­να­τόν με­γα­λύ­τε­ρο κοι­νό και να λά­βει το οι­κο­νο­μι­κό αντί­στοι­χο. (Συ­νή­θως πρό­κει­ται για master classes κά­θε βε­λη­νε­κούς και γού­στου.)
Θε­μι­τό; Ασφα­λώς, εφό­σον ζη­τού­με­νο πα­ρα­μέ­νει η διά­χυ­ση μιας γνώ­σης που αρ­νεί­ται να πα­ρα­μεί­νει προ­νό­μιο της μειο­ψη­φί­ας, και εφό­σον δε μι­λά­με για το πο­λύ­πλο­κο και πλού­σιο πράγ­μα που ονο­μά­ζε­ται μά­θη­μα μου­σι­κής. Λέ­με μά­θη­μα μου­σι­κής, μα εύ­κο­λα γί­νε­ται απ’ τον κα­θέ­να η ανα­γω­γή στο όποιο …

Σχό­λιο: Το δια­δι­κτυα­κό μά­θη­μα έχει ει­σα­γά­γει έναν νε­ο­πα­γή γι­γα­ντι­σμό του πρω­τα­γω­νι­στή του κα­θώς και μια αί­σθη­ση ανα­ντίρ­ρη­του σε σχέ­ση με το πε­ριε­χό­με­νό του, αφού εκεί­νο που ακού­γε­ται αδια­μαρ­τύ­ρη­τα από εκα­τομ­μύ­ρια αυ­τιά τεί­νει να θε­ω­ρεί­ται στον πα­γκό­σμιο ιστό θέ­σφα­το. (Να δη­λώ­σω εξ αρ­χής ότι το να κοι­τάς μέ­σα απ’ την κλει­δα­ρό­τρυ­πα τον τρό­πο των άλ­λων όχι μό­νο εί­ναι επι­θυ­μη­τό μα εί­ναι και απα­ραί­τη­το σε μια επο­χή που τα πά­ντα μπο­ρούν να κι­νη­θούν με την τα­χύ­τη­τα του φω­τός, κυ­ριο­λε­κτι­κά μι­λώ­ντας, και να κα­τα­κλύ­σουν το σύ­μπαν κά­θε εν­δια­φε­ρό­με­νου. Όμως υπάρ­χει κά­τι που πρέ­πει να φο­ρέ­σου­με σαν προ­φύ­λα­ξη απ’ αυ­τόν τον κα­ται­γι­σμό της πλη­ρο­φο­ρί­ας, κι αυ­τό λέ­γε­ται Διά­κρι­ση. Μι­λώ­ντας δε για τα μου­σι­κά πράγ­μα­τα, πρώ­τη και τε­λευ­ταία έγνοια μας θα έπρε­πε να εί­ναι η πε­ρι­φρού­ρη­ση της αεί τα­λαι­πω­ρού­με­νης μο­να­δι­κό­τη­τας.)
Στο πε­ρι­θώ­ριο μιας τέ­τοιας σκέ­ψης μπο­ρεί να ανοί­ξουν δε­κά­δες επί μέ­ρους θέ­μα­τα, που στου κα­θε­νός την φι­λό­ξε­νη εστία θα δια­λο­γι­ζό­μα­σταν επί δε­κα­ε­τί­ες πά­νω στα συν και στα πλην της ευ­κο­λί­ας των μέ­σων. Ας μι­λή­σου­με όμως για τα απο­λύ­τως αυ­το­νό­η­τα, το­νί­ζο­ντας το μό­νο αυ­το­νό­η­το, ότι δη­λα­δή το αυ­το­νό­η­το έχει χά­σει πα­ντε­λώς την ση­μα­σία του σε χώ­ρους έξω απ’ τις πα­ρα­δό­σεις. Εκεί όπου όλα επι­τρέ­πο­νται δεν θα βρού­με έναν πλού­το δυ­να­το­τή­των μα τον ευ­νου­χι­σμό του καί­ριου, κι αυ­τό επει­δή η αση­μα­ντό­τη­τα έχει το προ­νό­μιο να κα­νο­νιο­βο­λεί. Όσο πιο ανού­σιο αυ­τό που εκ­φέ­ρε­ται, τό­σο πιο ανοι­χτό το volume του φο­ρέα του. Μέ­σα σε τέ­τοια χλα­λοή κά­θε άξιος άν­θρω­πος θα γυ­ρί­σει την πλά­τη του, θα προ­φυ­λά­ξει τα αυ­τιά και την ψυ­χή του.

Αυ­το­νό­η­το, που δεν εί­ναι αυ­το­νό­η­το, πρώ­το: Το καί­ριο πράγ­μα που μπο­ρεί να με­τα­δο­θεί, εφό­σον μι­λά­με για την επι­κρά­τεια των τε­χνών άρα για την βα­σι­λεία του Άρ­ρη­του, εί­ναι … άρ­ρη­το. Δη­λα­δή δεν μπο­ρεί να ει­πω­θεί με λέ­ξεις-φο­ρείς συ­γκε­κρι­μέ­νη ση­μα­σί­ας, αλ­λά μπο­ρεί να δη­λω­θεί «εξ ανα­κλά­σε­ως», με λέ­ξεις-φο­ρείς γρί­φων, που με τη σει­ρά τους ανα­κα­λούν θραύ­σμα­τα ξε­χα­σμέ­νων ή μη πα­ρα­δό­σε­ων, που με τη σει­ρά τους απλώ­νουν το χέ­ρι τους στο Πρω­ταρ­χι­κό, στην εκ­κί­νη­ση των πραγ­μά­των, ας το πού­με: στο Big Bang του ση­μαι­νό­με­νου.
Στην σκιά του συ­γκε­κρι­μέ­νου αυ­το­νό­η­του αν­θεί ένα πο­λύ­τι­μο άν­θος που λέ­γε­ται «ο μο­να­δι­κός τρό­πος των δύο», κι αυ­τοί οι δύο δεν εί­ναι άλ­λοι απ’ την ιε­ρή δυα­δι­κό­τη­τα Δα­σκά­λου-Μα­θη­τή, που ως δυα­δι­κό­τη­τα εφευ­ρί­σκει τον έναν και μο­να­δι­κό τρό­πο της να μι­λά για τα θέ­μα­τα που την καί­νε, αλ­λιώς, τον ένα και μο­να­δι­κό τρό­πο της για να ζει.

Αυ­το­νό­η­το, που δεν εί­ναι αυ­το­νό­η­το, δεύ­τε­ρο: Μι­λώ­ντας για το τε­χνι­κό κομ­μά­τι της εκ­μά­θη­σης, επί πα­ρα­δείγ­μα­τι ενός ορ­γά­νου, πρέ­πει να έχει κα­νείς κα­τά νου πως η ακραία εκ­δο­χή της επι­θυ­μη­τής τε­χνι­κής συ­νί­στα­ται στην απ’ το μη­δέν επα­νε­φεύ­ρε­ση της τε­χνι­κής, σε μια τε­χνι­κή δη­λα­δή που αναι­ρεί κά­θε βε­βαιό­τη­τά της και που ψά­χνει δια­κα­ώς τρό­πους να μι­λή­σει με την κα­τά το δυ­να­τόν αλη­θο­φα­νέ­στε­ρη γλώσ­σα, άρα πρό­κει­ται για μια τε­χνι­κή που αναι­ρεί το πα­ρελ­θόν της στο όνο­μα ενός διαυ­γούς πα­ρό­ντος όσο κι ενός ελ­πι­δο­φό­ρου μέλ­λο­ντος. Θραύ­σμα­τα αυ­τής της οπτι­κής μπο­ρούν να βρε­θούν εν­σω­μα­τω­μέ­να –να, σαν δώ­ρο από πα­λαιό τραύ­μα οβί­δας– στον τρό­πο που κά­πο­τε οι λαϊ­κοί ορ­γα­νο­παί­χτες με­τέ­δι­δαν το σύ­μπαν τους στους νε­ό­τε­ρους, όχι με τον ψυ­χα­να­γκα­σμό των ωδεια­κών μα­θη­μά­των, μα με την ελευ­θε­ρία εκεί­νου του: «–Να, έτσι γί­νε­ται!» Ο μα­θη­τής, εν­στι­κτω­δώς, συ­νυ­πο­λό­γι­ζε το βά­ρος της δι­κής του σω­μα­τι­κής και ψυ­χι­κής πε­ριου­σί­ας, και πά­νω σ’ αυ­τόν τον κα­θα­ρό καμ­βά ζω­γρά­φι­ζε αυ­τό που «έβλε­πε» απ’ τον δά­σκα­λο. Κι ο δά­σκα­λος ήταν εκεί με την σο­φία του για να «διορ­θώ­σει» κά­θε καί­ριο πα­ρα­στρά­τη­μα και μό­νον αυ­τό. Για τα υπό­λοι­πα μι­λού­σε η φύ­ση, και η εμπι­στο­σύ­νη στην αγέν­νη­τη ακό­μα σο­φία του μα­θη­τή, στην πο­λύ­τι­μη εκεί­νη νέα ζωή που με τη σει­ρά της χά­ρα­ζε από μέ­σα το αυ­γό της διάρ­κειας. Ο δά­σκα­λος ακό­μα κι αν κά­πο­τε έβρι­ζε, νοια­ζό­ταν για τον μα­θη­τή. Στις ωραιό­τε­ρες πε­ρι­πτώ­σεις μά­λι­στα, η βρι­σιά θα ακου­μπού­σε την ασχή­μια της σε ένα ανώ­τε­ρο σχέ­διο, και θα γι­νό­ταν έτσι αντι­κεί­με­νο νο­σταλ­γί­ας στην μελ­λο­ντι­κή μνή­μη και των δύο.

Αυ­το­νό­η­το, που δεν εί­ναι αυ­το­νό­η­το, τρί­το: Η ρί­ζα αν­θί­στα­ται στο ομοιο­γε­νές της πα­γκο­σμιο­ποί­η­σης. Ακό­μα και στην μου­σι­κή, όπου υπο­τί­θε­ται πως μι­λά­με για μια κοι­νή στους πο­λι­τι­σμούς γλώσ­σα, το μό­νο πα­γκό­σμιο που μπο­ρεί κα­νείς να ανι­χνεύ­σει εί­ναι οι δια­χύ­σεις της μιας πα­ρά­δο­σης μέ­σα στην άλ­λη, και μά­λι­στα –συ­νή­θως– των λι­γό­τε­ρο ση­μα­ντι­κών στοι­χεί­ων των πα­ρα­δό­σε­ων, εκεί­νων των χο­ντρο­κομ­μέ­νων που συ­γκρα­τεί η κρη­σά­ρα του γε­νι­κώς απο­δε­κτού. Μια Εσπε­ρά­ντο –ας εί­ναι και μου­σι­κή– δεν παύ­ει να εί­ναι ένας Προ­κρού­στης με ρού­χα τρα­βε­στί.

Πάω να πω: Ο δά­σκα­λος που δεν έχει τις ρί­ζες του στην ίδια με σέ­να πα­ρά­δο­ση, χά­νει το πιο διεισ­δυ­τι­κό ερ­γα­λείο της σχέ­σης δα­σκά­λου-μα­θη­τή, που εί­ναι ο κοι­νός αρ­χαί­ος τ(ρ)όπος. Την «εκεί, έξω» και την «εκεί, τό­τε» ανα­φο­ρά και των δύο, πο­τι­σμέ­νες από χι­λιε­τί­ες ιδρώ­τα της ψυ­χής εκα­τομ­μυ­ρί­ων συγ­γε­νών. Μου­σι­κή και μου­σι­κός χω­ρίς αυ­τούς τους συγ­γε­νείς εί­ναι ένα άχρη­στο λο­γι­σμι­κό, που ανα­πα­ρά­γει ανα­πα­ρα­γω­γές χρό­νου νε­κρού, κλω­νο­ποιεί μου­μιο­ποι­η­μέ­να σχή­μα­τα, αντί να γεν­νά παι­διά σπαρ­μέ­να στην διάρ­κεια μιας ανα­ντίρ­ρη­τα ερω­τι­κής μέ­θε­ξης κα­τ’ ευ­θεί­αν μέ­σα στην παλ­λό­με­νη μή­τρα του πρω­το­γε­νούς.

Αυ­το­νό­η­το, που δεν εί­ναι αυ­το­νό­η­το, τέ­ταρ­το: Η πει­θώ της μου­σι­κής έγκει­ται εν πολ­λοίς στην ευ­λο­γία της να μι­λά μέ­σα από παλ­λό­με­να νοη­μά­των σώ­μα­τα. Η θερ­μο­κρα­σία του σώ­μα­τος του μου­σι­κού που επι­τε­λεί την ιε­ρή νύ­ξη στην χορ­δή ή που χτυ­πά τη μεμ­βρά­νη του τυ­μπά­νου ή που πιέ­ζει με τα πνευ­μό­νια του τον αέ­ρα μέ­σα στο σώ­μα ενός αε­ρό­φω­νου, εί­ναι η αντί­στοι­χη του μά­γου της φυ­λής που επι­τε­λεί την κά­θε φο­ρά κο­ρυ­φαία τε­λε­τουρ­γία, του ιε­ρέα που όταν πε­ρι­φέ­ρει τα Σα εκ των Σων, ση­κώ­νει κά­τι απεί­ρως με­γα­λύ­τε­ρο και μα­κρι­νό­τε­ρο από σκα­λι­στά μέ­ταλ­λα και υφά­σμα­τα.
Κα­τ’ αντι­στοι­χί­αν, η λέ­ξη που λέ­γε­ται κι ο ήχος που πα­ρά­γε­ται, χω­ρίς την «επε­ξη­γη­μα­τι­κή» συ­μπα­ρου­σία της θερ­μο­κρα­σί­ας και της αύ­ρας του σώ­μα­τος του δα­σκά­λου-εκτε­λε­στή, στε­ρού­νται το κυ­ρί­ως οπλο­στά­σιό τους.
Και, θα μου πεί­τε τό­τε, τι εί­ναι εκεί­νο που κρα­τά εν­θου­σια­σμέ­νο τον λα­θρα­να­γνώ­στη της δια­δι­κτυα­κής κλει­δα­ρό­τρυ­πας; Απα­ντώ: Το πιο φτω­χό κομ­μά­τι του μα­θή­μα­τος, αυ­τό που απευ­θύ­νε­ται στην επι­δερ­μί­δα της αντί­λη­ψης, εκεί­νο που δια­πράτ­τει ύβρη επι­χει­ρώ­ντας να δια­βεί τον πο­τα­μό σέρ­νο­ντας τα νευ­ρι­κά του βή­μα­τα πά­νω απ’ την μία και μό­νη πε­πλα­τι­σμέ­νη –εν προ­κει­μέ­νω– γέ­φυ­ρα της λο­γι­κής. Θυ­μί­ζω πως το μυ­στή­ριο κά­θε ασή­μα­ντης κερ­κό­πορ­τας που διαρ­ρη­γνύ­ε­ται, εί­ναι εκεί­νο που μες στους αιώ­νες κα­τα­λύ­ει κι απο­κα­λύ­πτει τις πλέ­ον απα­στρά­πτου­σες πό­λεις.

Αυ­το­νό­η­το, που δεν εί­ναι αυ­το­νό­η­το, πέμ­πτο: Οι Ανα­το­λί­τες, προ­κει­μέ­νου να μά­θουν ένα όρ­γα­νο, πή­γαι­ναν στον Δά­σκα­λο, και ζού­σαν μέ­σα στο σπί­τι του, εί­τε κο­ντά σε αυ­τό, ώστε να πά­ρουν κά­τι απ’ την αύ­ρα της κα­θη­με­ρι­νό­τη­τάς του, η οποία πα­ρέ­με­νε ο πιο εύ­γλωτ­τος προ­δό­της της τε­χνι­κής του. Οι γλά­στρες γύ­ρω απ’ το σπί­τι, ο τρό­πος που η βρο­χή μουρ­μού­ρι­ζε στη στέ­γη, η πρω­ι­νή λια­κά­δα κι οι πα­γω­μέ­νες νύ­χτες, ο ήχος του αγρού που ξυ­πνά με όλα του τα που­λιά και όλα του τα σκου­λή­κια, έλε­γαν πο­λύ πε­ρισ­σό­τε­ρα για την τε­χνι­κή, απ’ ότι το ίδιο το παί­ξι­μο του δα­σκά­λου. Με­τά από χρό­νια συ­γκα­τοί­κη­σης –τις πιο πολ­λές φο­ρές με­τά από έτη και έτη υπη­ρε­σί­ας προς τον δά­σκα­λο– ο μα­θη­τής εθε­ω­ρεί­το έτοι­μος –κι αυ­τό με τις σχε­τι­κές επι­φυ­λά­ξεις– να ακού­σει τους ήχους του δα­σκά­λου χω­ρίς να τους πα­ρε­ξη­γή­σει ως τα­χυ­δα­κτυ­λουρ­γί­ες ενός κοι­νού απα­τε­ώ­να. Τό­τε και μό­νο τό­τε χρί­ζο­νταν άξιος να φέ­ρει το μυ­στι­κό, όχι μο­να­χά του δα­σκά­λου, μα του συ­νό­λου των προ­πα­τό­ρων, σαν φλό­γα με­τα­λα­μπα­δευό­με­νη σε φρε­σκο­χυ­μέ­νο κε­ρί, που θα δια­τη­ρού­σε τα μυ­στι­κά πε­ντα­κά­θα­ρα ως την επό­με­νη με­τα­λα­μπά­δευ­ση. Τί­πο­τα δεν θα πή­γαι­νε χα­μέ­νο.

Το ηλε­κτρο­νι­κό μέ­σο, ασφα­λώς, πε­ρί άλ­λα τυρ­βά­ζει.

[Και άλ­λα πολ­λά αυ­το­νό­η­τα που δεν εί­ναι αυ­το­νό­η­τα …]

Έτσι:

Αυ­το­νό­η­το, που δεν εί­ναι αυ­το­νό­η­το, ν: Κά­θε μα­θη­τής αξί­ζει τον δά­σκα­λό του.

13 Φε­βρουα­ρί­ου 2019