Με τη δημιουργία της Επιτροπής Συντηρήσεως Μνημείων Ακροπόλεως το 1975, μελετήθηκαν και σχεδιάστηκαν οι διάφορες επεμβάσεις στα μνημεία. Οι επεμβάσεις και η φωτογραφική τεκμηρίωσή τους, άρχισαν το 1978 από το Ερέχθειο. Στη συνέχεια στον Παρθενώνα και τα Προπύλαια και το 2001 στον Ναό της Αθηνάς Νίκης. Απο την αρχή αποφασίσθηκε, η φωτογραφική τεκμηρίωση να γίνεται σε καθημερινή βάση απο τους μελετητές και απο το φωτογραφικό τμήμα που δημιουργήθηκε γι’ αυτόν το λόγο. Τότε σχεδιάσθηκαν οι αρχές και οι μέθοδοι, με οδηγό εκατοντάδες εικόνες από φωτογράφους που φωτογράφισαν τα μνημεία και τις εργασίες σ’αυτά, στο παρελθόν.
Η φωτογραφική τεκμηρίωση των έργων αποκατάστασης των μνημείων της αθηναϊκής Ακρόπολης
Το πλήθος αυτών των εξαιρετικών φωτογραφικών τεκμηρίων αξιολογήθηκε και βοήθησε στη διαμόρφωση των αρχών της φωτογραφικής κάλυψης των έργων στη διάρκεια της επέμβασης, προσθέτοντας νέες μεθόδους αναγκαίες στην ιδιαιτερότητα της συγκεκριμένης επέμβασης, και αξιοποιώντας ταυτόχρονα την βελτίωση των φωτογραφικών μέσων και τις δυνατότητες που μπορούσε να προσφέρει η εξέλιξη της τεχνολογίας.
Ανάμεσα στις βασικές αρχές, σημαντική ήταν η ανάγκη για συγκρίσιμες φωτογραφίες και επομένως στην επιλογή κυρίως της μαυρόασπρης εικόνας.
Βασικός παράγων επίσης, ήταν η αναγκαιότητα της εκπαιδευτικής προσέγγισης που έπρεπε να συνοδεύει τα φωτογραφικά τεκμήρια και φυσικά η υποχρέωση για ιστορική καταγραφή, που ταυτόχρονα θα αποτελούσε σημείο αναφοράς για την ίδια την αναστήλωση, αν λάβουμε υπ’όψιν τις δραματικές αλλαγές κατά τη διάρκεια των εργασιών.
Τέλος ήταν απαραίτητο η προσωπική ματιά του φωτογράφου να μην υποβαθμισθεί, χωρίς αυτό να μειώνει την τεκμηριωτική και εκπαιδευτική αξία των φωτογραφιών. Η κάθε φωτογραφία δηλαδή, όπου αυτό ήταν δυνατόν, έπρεπε να έχει τεκμηριωτική, εκπαιδευτική και αισθητική επάρκεια.
Η ιδιαιτερότητα των επεμβάσεων, αλλά και των ίδιων των μνημείων της Ακρόπολης, συχνά μας οδήγησε στον σχεδιασμό και την χρήση ιδιοκατασκευών, συνηθισμένων σχετικά στις αναστηλώσεις, αλλά όχι στη φωτογραφία.
Ενδεικτικά μία περιστρεφόμενη βάση για τη φωτογράφιση των δόμων των τοίχων του σηκού, στην οποία είναι ενσωματωμένο το φόντο και η μηχανή, έτσι ώστε οι φωτογραφιζόμενοι δόμοι να ακολουθούν ταυτόχρονα την κίνηση του ήλιου προς εξασφάλιση όμοιου πλάγιου φωτισμού, στην ίδια κλίμακα.
...και ένα ειδικό ικρίωμα για την συστηματική φωτογράφιση σε ζεύγη, των πλακών του δαπέδου, του σηκού του Παρθενώνα πριν την τοποθέτηση της προστατευτικής πλάκας τσιμέντου (1983-84).
Η χρήση του γερανού στον Παρθενώνα μας έδωσε τη μοναδική ευκαιρία να πραγματοποιήσουμε για πρώτη φορά λήψεις τμημάτων του μνημείου σε σημεία που στο παρελθόν ήταν αδύνατη η πρόσβαση.
Η φωτογραφική τεκμηρίωση χωρίζεται σε τρείς κύριες κατηγορίες.
Πρώτα είναι το ρεπορτάζ. Αφορά στην καθημερινή καταγραφή των εργασιών, αποτελώντας ένα φωτογραφικό ημερολόγιο/σημειωματάριο και ταυτόχρονα αρχειακό υλικό παράλληλων επεμβάσεων μικρής σχετικά κλίμακας. Η φωτογράφιση γίνεται με μηχανές μικρού φορμά, που επιτρέπουν κινήσεις ανάμεσα στα μάρμαρα, τις σκαλωσιές, τους γερανούς και τους εργαζόμενους, κατά τη διάρκεια των εργασιών, καταγράφοντας αυτές ακριβώς τις εργασίες.
Η δεύτερη κατηγορία είναι η καταγραφή των επεμβάσεων. Αφορά στην φωτογράφιση μεγάλων τμημάτων των μνημείων, και την λεπτομερή καταγραφή της κατάστασής τους, πριν την οποιαδήποτε επέμβαση. Αυτές οι φωτογραφίες απαιτούν συχνά ειδικές κατασκευές και γίνονται σε κλίμακα, όποτε αυτό είναι δυνατόν. Χρησιμοποιούνται απο του μελετητές σαν αρχειακό υλικό, που τους βοηθά να αναγνωρίσουν και να συμπληρώσουν εικονικά, μέλη και τμήματα των μνημείων.
Η τρίτη κατηγορία είναι η παρακολούθηση της προόδου των εργασιών και της εξέλιξης των προγραμμάτων. Αφορά στην φωτογραφική τεκμηρίωση του κάθε μνημείου ή τμημάτων του από επιλεγμένες θέσεις, πριν και κατά την διάρκεια των επεμβάσεων. Η συστηματική και συχνή παρακολούθηση των εργασιών απο αυτές τις θέσεις, προσφέρει συγκριτικές φωτογραφίες σε διάφορες χρονικές στιγμές.
Τέλος, μιά βασική αρχή στην φωτογραφική τεκμηρίωση της αναστήλωσης, είναι ο περιορισμένος αριθμός φωτογραφιών σε συνδυασμό με όσο το δυνατόν περισσότερες πληροφορίες. Αυτό είναι εξαιρετικά χρήσιμο στην αρχειοθέτησή τους, και βοηθά σημαντικά στην διαχείρηση, μελέτη, και δημοσίευσή των εικόνων.
Στη μακρόχρονη αυτή διαδρομή των μεγάλων επεμβάσεων στα μνημεία της Ακρόπολης, πέρα από τις εύκολα αντιληπτές καταστροφές, ανθρωπογενείς ή φυσικές, υπάρχουν και εκείνες που η καταγραφή τους απαιτεί λεπτομερή και αρκετές φορές σχεδόν μικροσκοπική έξέταση και απεικόνιση. Οι φωτογραφίες αυτές που περιγράφουν με ακρίβεια χιλιοστού δυσδιάκριτα φαινόμενα και φθορές στα μάρμαρα, σχηματίζουν εικόνες που με πρώτη ματιά παραπέμπουν σε εικαστική αφαίρεση, που στην πραγματικότητα βέβαια συνυπάρχει με ένα πλήθος τεκμηριωτικών πληροφοριών, σχεδόν αόρατων από μακρυά.
