Στις 4 Νοεμβρίου 2019 η ισπανική Ακαδημία
ανακοίνωσε ότι απένειμε το Βραβείο Θερβάντες, το μεγαλύτερο βραβείο για
την ισπανόφωνη λογοτεχνία, στον Καταλανό ποιητή Ζουάν Μαργαρίτ.
Αν δε γνωρίζαμε τον ποιητή και δεν είχαμε παρουσιάσει έργα του στις Κλίμακες (Χάρτης #5), πιθανόν να συμμεριζόμασταν τις αντιρρήσεις της προέδρου της επιτροπής, της Ουρουγουανής ποιήτριας Ίδα Βιτάλε,
κατόχου του Βραβείου Θερβάντες 2018, την οποία επίσης έχουμε γνωρίσει
και παρουσιάσει εκτενώς στον «Χάρτη Θαλάσσης». Πιθανόν να διαβλέπαμε και
κάποια πολιτική σκοπιμότητα, κάτι σαν ένδειξη καλής θέλησης της
κεντρικής κυβέρνησης προς την Καταλονία, αφού ο Μαργαρίτ γράφει τα
ποιήματά του ή την πρώτη του έμπνευση στα καταλανικά κι ύστερα τα
μεταφέρει ή τα επεξεργάζεται στα ισπανικά.
Όπως ο ίδιος έχει
δηλώσει πολλές φορές, ως γεννημένος το 1938 μέσα στη φρανκική
δικτατορία, υποχρεώθηκε να μιλάει και να γράφει την ισπανική ως
επιβεβλημένη γλώσσα. Γι’ αυτό και τα πρώτα του ποιήματα τα έγραψε στα
ισπανικά, αλλά δε δίστασε να τα αποκηρύξει, όταν συνειδητοποίησε ότι η
πραγματική μητρική του γλώσσα είναι η καταλανική. Κι όπως τόνισε στην
ομιλία του στην Ακαδημία, διεκδικώντας τη μοναδικότητα να επεξεργάζεται
τα ποιήματά του και στις δύο γλώσσες κατά τρόπο αυτόνομο, κανένας
ποιητής δεν έχει γράψει καλά ποιήματα σε γλώσσα που δεν ήταν η μητρική
του. Στην ίδια ομιλία ισχυρίστηκε, επίσης, ότι η ποίηση έχει περισσότερη
σχέση με τη μουσική παρά με άλλα είδη λογοτεχνίας.
Καθώς σε
κάποια συνέντευξή του είχε δηλώσει ότι «Δεν υπάρχει ποίηση χωρίς κάποιον
αναγνώστη να αντιλαμβάνεται το ποίημα!» επιλέγουμε να κλείσουμε αυτή τη
μικρή αναφορά μας στον Ζουάν Μαργαρίτ με το ακόλουθο ποίημά του:
Στον αναγνώστη
Δικές σου θα γίνουν οι γυναίκες που αγάπησα
και που δεν έχασα ποτέ, παρ’ όλο τον σκληρό
άνεμο των χρόνων, και δικό σου το αίνιγμα
για το νησί των θησαυρών.
Τα μάτια σου θα γίνουν δικά μου για μια στιγμή
και, ως αντάλλαγμα, θα σ’ αφήσω ν’ ακούσεις στα τζάμια
τη βροχή που εγώ ακούω τώρα, και θα σε κάνω συνεργό
του μέλλοντός μου, που εσύ θα μπορείς να γνωρίζεις,
δε θα επιτρέψεις να πεθάνω και, ένα βραδάκι,
θα μ’ αφήσεις να γίνω εσύ μέσα σε μιαν άλλη βροχή.
Ο Ζουάν Μαργαρίτ ( Joan Margarit i Consarnau, Σαναούζα 1938) είναι Καταλανός ποιητής και αρχιτέκτονας. Έχει εκδώσει ένα βιβλίο δοκιμίων και περισσότερες από τριάντα ποιητικές συλλογές. Ποιήματά του έχουν μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες. Το έργο του έχει αποσπάσει το Βραβείο ποίησης Βινσέντ Αντρές Εστελιές (1981), το Κρατικό Βραβείο Λογοτεχνίας (2008), το Κρατικό Βραβείο Ποίησης (2008), το Ιβηροαμερικανικό βραβείο ποίησης «Πάμπλο Νερούδα» (2017) και το Βραβείο Θερβάντες (2019).
