Στη μνήμη της Λιάνας Στεφανή

Τον Ιούνιο του 2016 με το σύλλογο Φίλοι του Αρχαιολογικού Μουσείου Θεσσαλονίκης, βρέθηκα για λίγες μέρες στο νησί, με απευθείας πτήση από Θεσσαλονίκη. Είχα ξαναπάει για μερικές μέρες, πριν από πολλά χρόνια, φιλοξενούμενος των φίλων βυζαντινολόγων Μπάμπη και Βάσως Πέννα (η Βάσω έφυγε πριν μερικά χρόνια) και τότε ο Μπάμπης, με αφορμή υπηρεσιακές αυτοψίες, με είχε τριγυρίσει σχεδόν παντού, έχοντας μαζί μας μία φωτοτυπία από τον αρχαιολογικό χάρτη του νησιού. Ήταν από έναν παλιό αρχαιολογικό οδηγό του αείμνηστου Μπούρα.
Αυτή τη φορά έπεσα στην μετά τις μεγάλες ανθοφορίες εποχή, όμως οι αέρηδες μύριζαν ακόμη, ώριμα πια, αρώματα, ιδίως στη Νέα Μονή και στους κάμπους με τα εσπεριδοειδή και τα μαστιχόδεντρα και εκεί γύρω στα Μαύρα Λιλάδια.
Ένα πρωινό, σκεπτόμενος με ποιο τρόπο θα μπορούσα να δω την Παναγία την Κρίνα, ναό μελετημένο και δημοσιευμένο από τον φίλο μου τον Μπάμπη –κάτι που δεν έγινε τελικά δυνατό– και υπό την επήρεια της μαγείας του αντιγράφου του γνωστού πίνακα του Ντελακρουά «Η σφαγή της Χίου» και της εξαίρετης (και από μουσειολογική άποψη) μόνιμης έκθεσης σε οθωμανικό μνημείο της πόλης, το μάτι μου έπεσε σε ένα τουριστικό οδηγό του νησιού, αφημένο στη ρεσεψιόν του μεγάλου παραθαλάσσιου ξενοδοχείου. Φυλλομετρώντας τον, ξαφνικά, η ποιητική αποκάλυψη: ένα δημοτικό τραγούδι της Χίου.
Αν και κεραυνοβολημένος, πρόλαβα να δω ότι η παραπομπή ήταν άψογη, σκέφτηκα ότι μάλλον φιλόλογος θα έπρεπε να είχε επιμεληθεί τον οδηγό και τον έκλεισα βιαστικά. Ντράπηκα να ζητήσω να μου κάνουν μια φωτοτυπία, αλλά έκανε και μου την έστειλε στη Θεσσαλονίκη ο κύριος Νίκος Μίτσης, να είναι καλά. Το δημοτικό αυτό τραγούδι είναι δημοσιευμένο στο σχετικό δίτομο της Βασικής Βιβλιοθήκης που είχε επιμεληθεί ο καθηγητής μου της λαογραφίας στο ΑΠΘ Δημήτριος Πετρόπουλος που προερχόταν από την Ακαδημία Αθηνών και στον οποίο πολλά χρωστάει η μελέτη των δημοτικών μας τραγουδιών.

Σημείωση:  

Πρόκειται για το Οθωμανικό τέμενος Μετζιτιέ το οποίο, κατά την πρώτη μου επίσκεψη, δεν είχε ακόμη αρχίσει να ανακατασκευάζεται και στο δάπεδό του φυλάσσονταν δεκάδες αρχιτεκτονικά μέλη πολλών εποχών, κυρίως βυζαντινά. Στο κτήριο αυτό, τώρα πλέον Βυζαντινό Μουσείο του νησιού, φυλάσσεται και πιστό αντίγραφο της «Σφαγής της Χίου» του Ντελακρουά, που προς το τέλος του 2016 είχε εκτεθεί στο Τελλόγλειο της Θεσσαλονίκης

Μαριανός αέρας: ο αέρας που φυσάει από τη μεριά της Αμοργού.
Λάβνετε: από το λάμνω, κωπηλατώ.
Λάφτει: λάμπει.

(Ευχαριστώ την κ. Αρετή Τζιντζιόβα, Σπουδαστήριο Λαογραφίας, ΑΠΘ, γιατί εν καιρώ πανδημίας μου σκανάρισε μερικές σελίδες από το βιβλίο του Πετρόπουλου).