Χάρτης 28 - ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2021
https://dev.hartismag.gr/hartis-28/kinhmatografos/pandoxeio-gymnwn-podiwn-arxitektonikh-egkyklopaidikoy-myoistorhmatos
——————————————————
Όπου ο συγγραφέας του απόλυτου βιβλίου των γυμνών ποδιών αναζητά τις ξυπόλητες γυναίκες των κινηματογραφικών ταινιών και μυείται στα μυστικά τους.
——————————————————
Και ο άντρας και η γυναίκα ήταν γυμνοί μαζί και δεν ντρέπονταν, αλλιώς γραφόμενο και ως Και ο Αδάμ και η γυναίκα του Εύα ήταν και οι δύο γυμνοί και δεν ντρέπονταν: το βιβλικό χωρίο από την Γένεση για το ενωμένο ζεύγος που σε πλήρη αθωότητα μοιράζεται την γυμνότητά του, ακούγεται στην αρχή της ταινίας Εύα ως γλυκόπικρη ειρωνεία για τους αφορισμένους του παραδείσου. Πώς έφτασα ως εδώ; Πώς βρέθηκα έξω από την Εδέμ με συνοδό μια Σύγχρονη Εύα που πράγματι δεν ντρεπόταν, όχι όμως από αθωότητα αλλά από αναισχυντία;
Εγώ ο Τάιβιαν Τζόουνς βρισκόμουν στην Βενετία για να απολαύσω την νεόκοπη φήμη μου ως επιτυχημένος συγγραφέας, καθώς το πρώτο μου βιβλίο ετοιμαζόταν να διασκευαστεί για τον κινηματογράφο. Ήμουν εμφανώς αμήχανος εξαιτίας της απότομης ανόδου από την ταπεινή ουαλική καταγωγή μιας οικογένειας ανθρακωρύχων στην συγγραφική αίγλη αλλά καλυπτόμουν μ’ ένα αγέρωχο ύφος. Δίπλα μου είχα την αρραβωνιαστικιά μου, την εύμορφη Φραντσέσκα, εμφανώς ερωτευμένη μαζί μου και διακριτικά πολιορκημένη από τον σκηνοθέτη της ταινίας τον οποίο απέρριπτε αλλά συνέχισε να εργάζεται μαζί του· η αλήθεια είναι πως κι εγώ τον είχα ανάγκη: με είχε προπληρώσει για να δεσμεύσει και το επόμενο βιβλίο μου στις κάμερές του.
Ένα βράδυ γύρισα υπό καταρρακτώδη βροχή στο νοικιασμένο μου διαμέρισμα πάνω από ένα μικρό βενετσιάνικο κανάλι και με έκπληξη διαπίστωσα πως κάποιοι βρίσκονταν μέσα. Έσπασαν ένα τζάμι κι εισέβαλαν για να αποφύγουν την καταιγίδα! Ήταν ένας άντρας και μια γυναίκα, η Εύα Ολιβιέρι. Με το προνόμιο των θεατών την είδατε νωρίτερα από εμένα. Περιφερόταν στο σπίτι σα να ήταν δικό της· έβγαλε τις μακριές της κάλτσες, κυλίστηκε στο κρεβάτι, η κάμερα εστίασε στα πόδια της, έβαλε έναν δίσκο να παίζει και βυθίστηκε στην μεγάλη τετράγωνη μπανιέρα. Όταν με άκουσε να καυγαδίζω με τον άντρα σήκωσε τα πόδια της ψηλά με παιγνιώδεις κινήσεις, σα να σάρκαζε την αντρική φιλονικία. Ετοιμαζόμουν να τους πετάξω έξω όταν την είδα. Το βλέμμα της διάνοιγε πλήρες μαγνητικό πεδίο. Ανέβηκα να την γνωρίσω αλλά σιωπούσε. Κρατούσε το βιβλίο μου στο χέρι, ίσως της αρκούσε.
Πίσω στο καθιστικό με περίμενε πίνοντας ο συνοδός της. Πόσο θλιβερά προσπαθούσε να με πείσει πως η γυναίκα είναι δική του πως την έπεισε να έρθει στην Βενετία το Σαββατοκύριακο… Τον αγνόησα, τον απώθησα βίαια όταν επιχείρησε να ανέβει, τον έδιωξα ή έφυγε, δεν θυμάμαι. Ανέβηκα πάλι πάνω, της πρότεινα να απαντήσει τον άντρα της και μαζί μου, εκτός από «τον έμπορο της Βενετίας». Με χτύπησε στο κεφάλι αλλά η ιστορία μας είχε μόλις αρχίσει. Την ξανασυνάντησα σ’ ένα σκοτεινό καταγώγι, όπου ένας μαύρος χορευτής με λευκή μάσκα δονούνταν στο ρυθμό οργιαστικών κρουστών. Με ρώτησε ευθέως αν έχω αρκετά χρήματα και της απάντησα «όχι όσα ο φίλος σας, αλλά ξοδεύω περισσότερα».
Με πήγε σ’ ένα διαμέρισμα στη Ρώμη, κρυφό και από τον άντρα της που έχτιζε ένα φράγμα κάπου στην Αφρική. Την πρώτη φορά με ευχαρίστησε για το βράδυ και μου έκλεισε κατάμουτρα την πόρτα. Την δεύτερη με δέχτηκε στην αγκάλη της αφού μου μίλησε ευθέως για την πρωταρχική της έγνοια, τα χρήματα (για ν’ αγοράζει δίσκους!), και με προειδοποίησε να μην την ερωτευτώ. Θα επαναλάμβανε την προειδοποίησή της πολλές φορές αργότερα, αλλά μάταια. Τότε ήταν που, όρθια από πάνω μου, έβαλε το πόδι της στο στήθος και στο πρόσωπό μου, ταυτίζοντας πράξη ερωτισμού και δήλωση κυριαρχίας; Στην επόμενη επίσκεψή μου άνοιξε την πόρτα αλλά δεν έβγαλε τον σύρτη, μόνο μ’ άφησε να την μισοβλέπω στα ενδότερα, καθώς χάιδευε το πέλμα της μ’ ένα μαστίγιο. Δεν το έβαλα κάτω, κάθε φορά την περίμενα στο χορταριασμένο της στενό, δίπλα σε κάτι χαμόσπιτα. Μια μέρα έφτασε δαγκώνοντας ένα μήλο. Αυτή λοιπόν ήταν η δική της Εδέμ;
Στην επιμονή μου να περάσουμε περισσότερο χρόνο μαζί όρισε τους όρους της: το καλύτερο ξενοδοχείο της Βενετίας και κάθε ελευθερία να τζογάρει. Άφησα όλες μου τις υποχρεώσεις για εκείνες τις δυο ημέρες. Το ξενοδοχείο έβλεπε στην βενετσιάνικη λιμνοθάλασσα. Στο μπαρ τρέκλιζα μεθυσμένος και ζήτησα δυο διπλά ουίσκι για δυο καταραμένες ψυχές. Αναρωτιέμαι αν γελοιοποιούσα εκείνη ή εμένα. Όταν κατέρρευσα στον διάδρομο έξω από το δωμάτιο με έσυρε μέσα. Να ήταν μια έκφραση στοργής; Το επόμενο πρωί δεν ξέρω αν ήταν η μέθη ή το υπέρτατο δώρο της ειλικρίνειας, όταν της εξομολογήθηκα πως δεν ήμουν εγώ ο συγγραφέας του βιβλίου, πως οι εμπειρίες του ανθρακωρύχου γράφτηκαν από τον αδελφό μου, που μου παραχώρησε το χειρόγραφο προτού πεθάνει.
Σύντομα παντρεύτηκα την Φραντσέσκα η οποία όχι μόνο γνώριζε αλλά και συνέχιζε να με αγαπά, ό,τι και να λεγόταν για μένα. Όλη η πόλη ψιθύριζε την σκανδαλώδη συμπεριφορά της Εύας, την μανιασμένη μας ιστορία. Στο μήνα του μέλιτος μου τηλεφώνησε για να με συγχαρεί με σαρκασμό και να μου δηλώσει πως βρίσκεται ακόμα στην Βενετία. Με ρώτησε αν αποκάλυψα στην γυναίκα μου το μυστικό μου κι έβαλε το τραγούδι της Μπίλι Χόλιντεϊ που άκουγε συνεχώς, το Willow weep for me. Έσπευσα σύντομα να την βρω, άρχισα να πίνω, την κρίσιμη εκείνη νύχτα κοιμήθηκα στο πάτωμα, διωγμένος από το κρεβάτι. Εκεί με βρήκε η Φραντσέσκα, ενώ λίγα λεπτά αργότερα ήρθε πρόσωπο με πρόσωπο με την Εύα. Αυτή τη φορά δεν άντεξε, επιβιβάστηκε στο μηχανοκίνητο και λίγο αργότερα άκουσα την συντριβή του.
Κι όμως, συνέχισα σαν υπνωτισμένος να αποζητώ την Εύα. Την μία ήθελα να την λατρέψω, την άλλη να την αφανίσω. Δεν ξέρω τι από τα δυο είχα στο μυαλό μου όταν σκαρφάλωσα στο παράθυρό της. Την παρακολουθούσα να θαυμάζεται στον καθρέφτη, να βάζει ξανά Μπίλι Χόλιντεϊ, το Loveless Love. Έμοιαζε με το ιδανικό ρέκβιεμ. Όταν πλάγιασε την έπιασα από τα ζυγωματικά της· ήταν μεγάλος ο πειρασμός... Αλλά την χρειαζόμουν όσο ποτέ, και της το ψέλλισα. Ξέσπασε σ’ έξαλλη κατάσταση, μ’ έδιωξε, κατρακύλησα σ’ ένα σωρό σκουπιδιών. Πόσο χαμηλότερα μπορεί να βρεθεί κανείς; Δυο χρόνια μετά, συνέχιζα να παραμένω στη Βενετία, μόνο και μόνο την απειροελάχιστη ελπίδα μιας μεταστροφής. Έκανα πότε τον ξεναγό και πότε τον συγγραφέα, «εξόριστος πλήρους απασχόλησης στην Βαβυλώνα μου». Στην τελευταία σκηνή την συνάντησα σε μια έρημη αποβάθρα, δίπλα στο επόμενο θύμα της. Σκόπευαν να φύγουν για τα ελληνικά νησιά και για άλλη μια φορά άκουσα τον θόρυβο μιας μηχανής που φεύγει και της καμπάνας που ξαναχτυπούσε κάπου εκεί γύρω. Στάθηκα ολομόναχος στην ομιχλώδη προκυμαία, δικαιώνοντας τον τίτλο του βιβλίου πρώτου: L’etranger en enfer – Ο ξένος στην κόλαση· αυτό που εξαρχής ήμουν, σ’ εκείνο τον ψεύτικο γαλάζιο παράδεισο.
Τελικά τι ήταν η Εύα; Ένα ιδιαίτερο υπόδειγμα γυναίκας που οι συμβατικές λέξεις αποκαλούσαν «μοιραία»; Μια μοντέρνα γυναίκα που προτιμούσε να εκπορνεύεται όπως και με όποιους επιθυμεί, διαλέγοντας μόνη της τους άντρες; Ένας θηλυκός Δον Ζουάν πολυτελών συνευρέσεων και ξεκάθαρων προθέσεων; Μια Εύα οριστικά προπατορική, οικειοθελώς αμαρτημένη; Σε κάθε ερώτηση είχε απαντήσει με το σώμα της, οι λέξεις της περίσσευαν. Με τον ίδιο τρόπο τα πόδια της υποδήλωναν την περί έρωτα ιδέα της: με χάιδευαν αφ’ υψηλού, χαϊδεύονταν από το μαστίγιο που προοριζόταν για όποιον την αμφισβητήσει, ανάδευαν το νερό του λουτρού τους, ξεκινούσαν το ταξίδι της κάμερας πριν τον τερματισμό της στο άδειο της πρόσωπο, έπαιζαν και περιέπαιζαν.
Ο σκηνοθέτης την εικόνιζε ακριβώς όπως στην σκεφτόμουν: την μορφή της να εγγράφεται σε όλο τον χώρο, να τον κάνει δικό της· το πρόσωπό της να γεμίζει ολόκληρο το κάδρο. Οι καθρέφτες υποδέχονταν το γδύσιμό της μπροστά τους και το βλέμμα στον εαυτό της με λατρεία, επιστρέφοντάς της την ωραιοπαθή της εικόνα. Στα κύτταρά της επιζούσαν οι ξανθές διαβόλισσες της δεκαετίας του ’30, η Μάρλεν Ντίτριχ και η Μπέτι Ντέιβις - ο Γαλάζιος Άγγελος και η Ανθρώπινη Δουλεία. Και το τρίγωνο των αναπάντητων ερωτήσεων θα παραμένει πάντα αιχμηρό: μια γυναίκα αγαπά έναν άντρα γνωρίζοντας πως δεν είναι καλός και πως δεν την αγαπά το ίδιο· κι αυτός ο άντρας αγαπά μια άλλη γυναίκα γνωρίζοντας πως δεν είναι καλή και πως δεν τον αγαπά το ίδιο.
Όσο κι αν η όλη ιστορία φαινόταν απίθανη και οι χαρακτήρες σχηματικοί, εμείς κάποτε με κάποιο τρόπο πράγματι υπήρξαμε. Αν ήμουν ανέκφραστος ήταν επειδή βρισκόμουν στο υψηλότερο σημείο βρασμού. Τα ύψη της ερωτικής κυριαρχίας και τα βάθη της αντίστοιχης υποταγής δεν κινηματογραφούνται· ούτε και ο τρόπος που οι εραστές γίνονται μαριονέτες της εξουσίας και των χρημάτων. Ο σκηνοθέτης μας εμφανώς προτίμησε την ατμόσφαιρα και τις εύγλωττες εικόνες παρά την εμβάθυνση στον ψυχισμό μας. Άλλωστε εκείνη η ψυχογραφία της σαδομαζοχιστικής σεξουαλικότητας λογοκρίθηκε και το έργο παραδόθηκε κατά μια σχεδόν ώρα κομμένο, προς μέγιστη απογοήτευση του. Μένει όμως η γλώσσα της ατμόσφαιρας και των σκηνικών: οι ασφυκτικές πλατείες, οι κλειστοί πύργοι, τα μελαγχολικά κανάλια, οι άφωτες καμάρες, τα σκουπίδια στα σοκάκια, οι ξεχασμένες καρναβαλικές μάσκες, η απομάγευση του έρωτα ή του ίδιου του κόσμου.
{Συνεχίζεται, πάντα συνεχίζεται}
Η ταινία: Eve (Joseph Losey, 1962) [στην Αγγλία ως Eva]. Η γυναίκα: Ζαν Μορώ (Jeanne Moreau).