Η ποιήτρια και ο ζωγράφος / Μαρία Κακαβούλια

Η Ελένη Βακαλό, υπηρέτησε τις αδελφές τέχνες της ποίησης και της ζωγραφικής με ίση αγάπη. Παντρεύτηκε το ζωγράφο και σκηνογράφο Γιώργο Βακαλό (1902-1991). Ο Βακαλό είναι ίσως ο πρώτος Έλληνας εικαστικός που σχετίστηκε με τον Υπερρεαλισμό στο γίγνεσθαί του, διέπρεψε στο προπολεμικό Παρίσι την κρίσιμη εικοσαετία 1920-1940 συνεργαζόμενος με μεγάλη επιτυχία σαν σκηνογράφος με τους J. Cocteau, J.-L. Barrault, R. Vitrac, κ.ά. Αυτός εικονογράφησε βιβλία της ποίησής της με δικά του σχέδια, όπως τα 12 έξοχα σχέδια-μινιατούρες στην ποιητική συλλογή Το Δάσος (1954), αλλά και σε πολλά άλλα εξώφυλλα ποιητικών της βιβλίων (Θέμα και Παραλλαγές 1945, Του Κόσμου 1978). Εκείνη μετά τον θάνατό του συνέγραψε ένα βιβλίο για το εικαστικό έργο του (1994), Το Θέλγητρο της Γραφής, ενώ άφησε αβίαστα να περάσουν στα ποιήματά της μύθοι και σύμβολα από την εικαστική φύση του Γ. Βακαλό (τοπία βυθού, δέντρα, κήποι, πουλιά, φεγγάρι, κ.λπ.).

Εδώ παρουσιάζεται ακροθιγώς η συνεργασία της Ελένης με τον Γιώργο Βακαλό στην έκθεση έργων του στην Γκαλερί Ώρα, το 1971. Η Ελένη γράφει ένα ή δυο στίχους ως τίτλους για κάθε πίνακα του Γιώργου. Ο Γιώργος Βακαλό τους εγγράφει κατόπιν πάνω σε κάθε πίνακα με αχνά γράμματα. Ο τρίγλωσσος κατάλογος (96 σελίδων) περιλαμβάνει τους 28 πίνακες του Γιώργου Βακαλό με τους αντίστοιχους τίτλους -στην αριστερή κάθε φορά σελίδα. Το βιβλίο έχει λευκό εξώφυλλο με το όνομα G. VAKALΟ, ενώ στις πρώτες σελίδες αναφέρεται και ο υπότιτλος «Μια μέρα με ψάρια, με ζώα και πουλιά». Όσον αφορά τη συμβολή της Ελένης Βακαλό στους πίνακες του Γιώργου Βακαλό στην έκθεση αυτή, αναφέρεται πως

οι στίχοι που εντάσσονται μες τη σύνθεση τονίζουν ακριβώς αυτό το στοιχείο της διηγήσεως και με τη χρησιμοποίησή τους φέρνουν στο νου τον τρόπο με τον οποίο η τέχνη της Ανατολής αναφέρεται στην ποίηση. Εδώ τα μικρά ποιήματα που έγινα ειδικά για τους πίνακες του, είναι της γυναίκας του Ελένης Βακαλό. Το σύνολο που αποτελούν αυτά τα έργα δεν βγαίνει μόνο από την θεματική τους ενότητα. Βγαίνει από μια βαθύτερη ενότητα που συγκεντρώνει τώρα τις συμβολές που σχημάτισαν από μιαν ιστορία και έναν τρόπο ζωής, την προσωπικότητα του Γ. Βακαλό.

Στο αρχείο που ακολουθεί αρχικά παραθέτουμε το εξώφυλλο της έκδοσης των ποιημάτων Γενεαλογία/ Του κόσμου (Ύψιλον 1990) που φιλοτέχνησε ο Γιώργος Βακαλό, όπως και 2 σελίδες από την ποιητική συλλογή Το Δάσος (1954) της Ελένης Βακαλό, πρώτη έκδοση (Αθήνα, εκδ. Καραβία), με μινιατούρες σχέδια του Γιώργου Βακαλό που σχετίζονται άμεσα με το ποίημα που συνοδεύουν.
Στη συνέχεια, το αρχείο (γκάλερι) ενδεικτικά περιλαμβάνει σελίδες από τον κατάλογο της έκθεσης Γιώργου Βακαλό στη Γκαλερί Ώρα με τους πίνακες του Γιώργου και τους στίχους/ τίτλους που έδωσε η Ελένη Βακαλό.
Τέλος, περιλαμβάνονται χειρόγραφοι όλοι οι στίχοι που έγραψε η Ελένη Βακαλό (αρχείο Πανεπιστημίου Πρίνστον).

Η σχέση ποίησης και ζωγραφικής στο έργο της Ελένης Βακαλό έχει πολλές ακόμα αδιερεύνητες όψεις. Εξόχως ενδιαφέρουσες.