Χάρτης 22 - ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2020
https://dev.hartismag.gr/hartis-22/selides-franko-maria-ritsi/to-mayro-margaritari-ths-typografias
Ο συλλέκτης, εκδότης και γραφικός σχεδιαστής Φράνκο Μαρία Ρίτσι (o γοητευτικός εστέτ με το κόκκινο τριαντάφυλλο από βακελίτη στο πέτο, 1937-2020) γεννήθηκε σε πλούσια αριστοκρατική οικογένεια της Πάρμας. Αν και ήθελε να γίνει αρχαιολόγος, σπούδασε Γεωλογία και μάλιστα εργάστηκε για λίγο σε μια εταιρεία αναζητώντας (μάταια) πετρέλαιο στην Τουρκία. Γρήγορα κατάλαβε ότι ο δρόμος του ήταν αλλού. Η εκδοτική σταδιοδρομία του άρχισε ανατυπώνοντας (1964-65) την περίφημη «Βίβλο της Τυπογραφίας», το εντελώς δυσεύρετο τρίτομο Εγχειρίδιο Τυπογραφίας (1818) του συμπατριώτη του εκδότη και σχεδιαστή τυπογραφικών χαρακτήρων Giambattista Bodoni (1740-1813). Τυπώθηκαν 900 αριθμημένα αντίτυπα σε ειδικό χαρτί Φαμπριάνο και δεμένο με μαύρο δέρμα. Η υπερπολυτελής έκδοση εξαντλήθηκε πολύ γρήγορα, γεγονός που τον ενθάρρυνε να προχωρήσει. Έτσι, το 1972 τόλμησε να ξεκινήσει την αναστατική επανεκτύπωση της μεγάλης Εγκυκλοπαίδειας των Diderot και d’Alembert (1751-2) σε 18 χρυσοδερματόδετους τόμους μεγάλου σχήματος
Έχει παρατηρηθεί ότι ενώ στην Ιταλία κυριαρχούσε η «Αrte povera», ο Ρίτσι αντέταξε την τέχνη της υψηλής καλαισθησίας που απεθύνεται όμως στο ευρύ κοινό. Έτσι, το 1977 ξεκίνησε «Η Βιβλιοθήκη της Βαβέλ» [ βλ. Χάρτης #8 ] που διηύθυνε ο Μπόρχες και η οποία κυκλοφόρησε ιταλικά, γαλλικά, αγγλικά ισπανικά και σε άλλες γλώσσες, περιλαμβάνοντας σπάνιους τίτλους. Τυπωνόταν σε χαρτί Fabriano και τα εξώφυλλα σε χαρτί Ingres, γαλλικό.
Το 1982 ο Ρίτσι με τη σύζυγό του Λάουρα Kαζάλι κι ένα εκλεκτό επιτελείο συνεργατών ξεκινά το FMR, το περιοδικό που αποκάλεσε ο Φελίνι «Το μαύρο μαργαριτάρι» (33 x 23 εκ., με 128 σσ. σε χαρτί 130 γρ. Κυκλοφόρησε μέχρι το 2009, αρχικά ως μηνιαίο και αργότερα διμηνιαίο). «Ένα περιοδικό για το οποίο θα μιλάνε στο μέλλον», είχε δηλώσει ο ίδιος. «Κάθε τεύχος είναι σαν επίσκεψη σ’ ένα παράξενο μουσείο», έχουν πει. Σήμερα όλα τα τεύχη αποτελούν συλλεκτικά αντικείμενα.
Με κάθε τεύχος κυκλοφορούσε (δωρεάν) κι ένας εύχρηστος οδηγός μικρού σχήματος με τις σημαντικότερες εικαστικές εκδηλώσεις στις μεγαλύτερες πόλεις του κόσμου.
Εξέδωσε επίσης τη «Γαλάζια Βιβλιοθήκη» (La Biblioteca Blu: Lbb), μια ιδιαίτερα καλαίσθητη σειρά αλλόκοτων, συνήθως, λογοτεχνικών κειμένων :
Παράλληλα, εξέδωσε διάφορες εξαιρετικές σειρές με λευκώματα Τέχνης (πάντα με μαύρα, μεταξωτά πανιά στα εξώφυλλα), με λαμπρές φωτογραφήσεις, βιβλία επικεντρωμένα στις λεπτομέρειες που κρύβουν τα ποικίλα καλλιτεχνήματα των ιταλικών πόλεων (βλ. π.χ. εδώ), μονογραφίες ζωγράφων και αλλόκοτων καλλιτεχνών παρουσιασμένες από σημαντικότατους συγγραφείς: Έκο, Ρολάν Μπαρτ, Κορτάσαρ, Καλβίνο (βλ. π.χ. το κείμενο του Καλβίνο για τον Σεραφινιανό Κώδικα στον Χάρτη#20).
Το 1984, ο Ρίτσι άρχισε την έκδοση του Κοs, ενός άλλου περιοδικού ανάλογου σχήματος και ποιότητας με το FMR, που επικεντρωνόταν στην αισθητική απεικόνισης των επιστημών. Την ίδια χρονιά, με τη βοήθεια της Τζάκι Κένεντι, το FMR κυκλοφορεί στις ΗΠΑ και ο εκδοτικός οίκος του Ρίτσι αποκτά ισχυρούς επενδυτές και νέες, παγκόσμιες διαστάσεις.
Παράλληλα, ο Ρίτσι άσκησε τη γραφιστική, σχεδιάζοντας εξώφυλλα βιβλίων, εμπορικούς λογότυπους, διαφημιστικές καταχωρήσεις, αφίσες κλπ.
Προκειμένου να πραγματοποιήσει το νέο του όραμα, τον μεγαλύτερο Λαβύρινθο του κόσμου, πούλησε το 2004 τις εκδόσεις και το περιοδικό στη Μαριλένα Φεράρι (Αrte΄) η οποία, το 2007 κυκλοφόρησε για δύο χρόνια τη «λευκή» εκδοχή του περιοδικού, το FMR bianca, με διαφορετικό σχήμα, παραλλαγμένο λογότυπο και προσανατολισμένο στη σύγχρονη τέχνη.
Μετά το θάνατο της Φεράρι (2012) ο Ρίτσι ξαναγόρασε τα δικαιώματα, σκοπεύοντας να ξαναβγάλει το περιοδικό αν και, στο μεταξύ, σε συνεργασία με τον αρχιτέκτονα Pier Carlo Bontempi είχε αφοσιωθεί στην κατασκευή του πιο μεγάλου φυτικού λαβύρινθου στον κόσμο, στο πνεύμα του Μπόρχες διαρκώς. Ο λαβύρινθος βρίσκεται στο Φοντανελάτο, κοντά στην Πάρμα, και άνοιξε για το κοινό το 2015. [ ΞΕΝΑΓΗΣΗ ]
Στις 10 Σεπτεμβρίου 2020, ο Φράνκο Μαρία Ρίτσι χάθηκε στο λαβύρινθο για πάντα.