Χάρτης 10 - ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2019
https://dev.hartismag.gr/hartis-10/anafores/gegonos-ypsisths-shmasias
Εισαγωγή, μετάφραση Ανδρέας Τσάκας
Το άτιτλο και αδούλευτο κείμενο που δημοσιεύεται εδώ προέρχεται από αρχείο σκόρπιων χαρτιών (ημιτελών διηγημάτων, μπλοκ ζωγραφικής, κ.ά.) που βρέθηκαν στο σπίτι όπου έμεναν η Λεονόρα Κάρινγκτον με τον Μαξ Ερνστ στη Νότια Γαλλία και δημοπρατήθηκαν πολλά χρόνια αργότερα στο Παρίσι. Είναι γραμμένο λοιπόν μεταξύ 1939 και 1940. Ο πρωταγωνιστής στο κείμενο αυτό είναι, φυσικά, το παχύ πουλί και τα έντομα που μπαινοβγαίνουν στο στόμα του, ένα πλάσμα το οποίο θα ενταχθεί και θα έχει κύριο ρόλο στην ιστορία του Έβδομου αλόγου, που γράφτηκε λίγα χρόνια αργότερα. Η μετάφραση ακολούθησε πιστά τις ιδιαιτερότητες, ορθογραφικές (π.χ. «αμερική») και συντακτικές, του πρωτοτύπου κειμένου.
Φτάνοντας στη Νέα Υόρκη, προσπάθησε να αδειάσει κάποιες εικόνες. Και ποια άλλη εικόνα μπορούσε να είναι δυνατότερη από την εμπειρία που είχε ζήσει μόλις λίγους μήνες νωρίτερα; Σύμφωνα με την Marina Warner, η πρώτη, σύντομη, καταγραφή της ψυχικής της περιπέτειας μετά τη σύλληψη του Μαξ και της εμπειρίας του εγκλεισμού της στο ψυχιατρείο, δηλαδή η πρώτη εκδοχή του Down Below/En bas, έγινε λίγο μετά την άφιξή της στη Νέα Υόρκη. Το χειρόγραφο, όμως, χάθηκε όταν μετεγκαταστάθηκε από τη Νέα Υόρκη στο Μεξικό. Η γνωριμία της εκεί με τον γάλλο υπερρεαλιστή, γιατρό και συγγραφέα, Πιέρ Μαμπίγ (Pierre Mabille) και η παρότρυνσή του, την ώθησε να το ξαναγράψει, στην τελική του μορφή, το 1943.
Δεδομένου λοιπόν ότι και το Έβδομο άλογο και η πρώτη μορφή του Down Below/En bas γράφτηκαν την ίδια περίοδο, μας δίνει το δικαίωμα να εικάσουμε ότι αυτή η «επιστροφή», η «κατάδυσή» της στα χρόνια της Νότιας Γαλλίας, έφερε ξανά στην επιφάνεια και κάποιες από τις αρχινισμένες ιστορίες ή στοιχεία από αυτές, τα οποία και ενέταξε σε καινούριες ιστορίες.
Το ακόλουθο γεγονός μού συνέβη πριν λίγο καιρό. Έτυχε να βρίσκομαι σε ένα πλοίο με κατεύθυνση την αμερική μαζί με τον φίλο μου. Φτάνοντας στην αμερική πρόσεξα ότι η προκυμαία ήταν τελείως επίπεδη και εντελώς έρημη εκτός από ένα-δύο σιχαμερά χαμίνια. Νοικιάσαμε ένα άλογο και μια σούστα και φτάνοντας στην εξοχή πέρα από τις σκοτεινές μάζες σπιτιών που υπέθεσα ότι ήταν κάποια πόλη. Η βλάστηση μού προκαλούσε έκπληξη και θαυμασμό. Τα δέντρα ήταν ψηλότερα απ’ όποια είχα δει ποτέ, γύρω τους περιπλέκονταν τεράστια αναρριχόμενα φυτά που έμοιαζαν σα μπανανόδεντρα. «Τι υπέροχα δέντρα» είπα στον φίλο μου. Ήταν το ίδιο έκθαμβος με μένα. Υπήρχαν εκεί μία ή δύο αγροικίες. Σταματήσαμε στη μία που είχε έναν υπερτροφικό κήπο γεμάτο με λουλούδια υπέροχων τροπικών χρωμάτων. Στο κέντρο μιας μικρής πελούζας καθόταν ένα περίεργο πουλί περίπου στο μέγεθος ενός μεγάλου κομματιού μοσχαρίσιου κρέατος. Το στόμα του που ήταν τριχωτό κρεμόταν ορθάνοιχτο και έντομα που θα μπορούσαν να είναι πουλιά είτε ψάρια πετούσαν μέσα κι έξω από το στόμα του. Έπιασα ένα από αυτά τα μικρά πλάσματα και το έχωσα στο ανοιχτό στόμα οπότε το πουλί το έκλεισε απότομα και οργισμένες κραυγές μέσα από την αγροικία με πληροφόρησαν ότι είχα παραβεί τους κανόνες. Ένοιωσα βαθιά λύπη. Προφανώς αυτό ήταν ένα γεγονός υψίστης σημασίας. «Δεν είναι για να τρώγονται» εξήγησε ο ξεναγός. «Αυτό που κάνατε είναι ένα είδος φόνου. Είναι μόνο για να πετούν μέσα κι έξω, ξέρετε». «Με συγχωρείτε πάρα πολύ» απάντησα, πιο λυπημένη από πριν.
ΒΡΕΙΤΕ ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΗΣ Λεονόρα Κάρινγκτον ΣΤΟΝ ΙΑΝΟ.